|
§13.2Magnit kuchaytirgichlar
|
| bet | 93/125 | | Sana | 16.11.2023 | | Hajmi | 4,71 Mb. | | #99646 |
Bog'liq ENG SO\'NGGI Birinchi qism tipografiya uchun (1)§13.2Magnit kuchaytirgichlar
Magnit kuchaytirgich ishi magnitlovchi ferromagnitli materiallar xarakteristikalari chiziqli bo’lmagan ishlatishiga asoslangan.
Po’latdan iborat halqali o’zagi, joylashish o’zagidagi cho’lg’am W o’ramlar soni bilan mujassamlangan. (13.3-rasm).
Agar bu cho’lg’amda o’zgarmas toki o’tkazsak, bu holda u kuchlanish bo’yicha magnit maydon hosil qiladi.
13.3-rasm. G’altakli o’zak
L- o’zakning o’rtacha uzunligi;
d - o’rtacha diametri;
S - ishga tushish o’zakning temir oqimi.
Magnit maydon ta’siri ostida o’zak magnitlanadi va unga F magnit oqimi o’rnatiladi.
Ko’ndalang oqim S o’zagiga 1 sm yuzadan o’tuvchi magnit oqim, o’zi bilan magnit induksiya va V harfi bilan belgilanuvchi oqim zichligini namoyon etadi.
Magnit induksiyasi V ni N magnit maydon kuchlanishiga bog’liqligi o’zak yoki buyumni magnit o’tkirligi deyishadi:
13.3 – rasm. Ferromagnitli materialni egri magnitlashuvi
(13.3)
Magnitlanuvchi asosiy egri o’zgarmas tokda tushadi, toroidal o’zak uchun (13.4-rasm).
Oddiy magnit kuchaytirgichni ishlash prinsipini ko’ramiz
13.4-rasm. Oddiy drossel magnitli kuchaytirgich sxemasi
Yopiq yo'ldagi birlik cho’lg’am W1 orqali ikkilik cho’lg’amlarida transformator L1 salt yurishida tok oqib o’tadi. Transformatorlar ikkilik cho’lg’ami ni qarshi va ketma-ket ulaymiz EYuK ikkilik cho’lg’amini induksiyalovchi kattalik, faza buyicha qarama-qarshilik va kompensatsiya aloqasi bilan bir xil bo’ladi. Bu holda EYuK birlik zanjiridagi EYuK transformatorlari nolga teng bo’ladi.
Agar ikkilik cho’lg’amlari oxirlari ozodligini qisqa yopsak, unda tok bu cho’lg’amlardan oqmaydi va tok kattaligi birlik cho’lg’amida o’zgarmaydi.
Endi o’zgarmas tok L0ni transformatorlar ikkilik cho’lg’ami ga uzatamiz. Bu holda tok chiziqsiz xarakterda o’zaklarni egri magnitlanuvida ularni dinamik kamayishiga (yoki xarakatlanuviga) magnit o’tkirligi M ya’ni (o’zgaruvchi magnit potok uchun o’tkirligi). Odatda bu bilan induktivlik L1 tranformatorning ikkilamchi cho’lg’amlarida kamayadiki, agar u dinamik magnit o’tkirlikka M formuladagiday bog’langanda:
(13.4)
Bu yerda L1 -birlik cho’lg’amlaridagi induktivlik Genrida o’lchanuvchi (Gn);
S - bitta o’zakning ko’ndalang oqim yuzi (m2 );
1 - uning o’rtacha uzunligi (m).
Birlik cho’lg’amidagi I1 toki induktivligini kamayishi bilan bu cho’lg’amlarda o’sadi. Bu tokning kattaligi quyidagi formulada aniqlanadi:
(13.5)
Bu yerda R-birlik zanjiridagi aktiv qarshilik (Om).
Sxemada mavjud bo’lgan qurilma keltirilgandan baland bo’lsa, odatga ko’ra drossel qo’llanma yoki drossel boshqarish deb ataladi. Bunaqa qo’llanish darajasini o’zaklarini o’zgarishi ularni o’zgarmas tokda magnitlash nuli bilan amalga oshiradi. Keng chegarada W1 cho’lg’am induktivligini o’zgartirish mumkin.
Agar W1 cho’lg’amlari bilan ketma-ket Ryuk yuklanish berilsa, uzuqli chiziqdan baland ko’rsatilgan bo’lsa, unda oddiy magnit kuchaytirgich hosil bo’ladi. Shuni o’zgarmas tok quvvati yordamida (katta bo’lmagan), aktiv qarshilik boshqarish cho’lg’ami W2 sarflanishini belgilangan katta quvvatda, yuklanish zanjirida, boshqarish mumkin.
Magnit kuchaytirgichlar harakati o’zaklarni o’zgarmas magnit oqimi paydo bo’lishiga asoslanadi.
Endi tok kattaligi I1 o’zaknig W1 cho’lg’ami orqali oquvchi, sinusoidli kuchlanish Um ni magnit material xususiyati va magnit induksiya tashkil qiluvchi o’zgarmas kattalikdan taqozo etishini aniqlaymiz.
Kuchlanishni to’satdan tushib ketishini R cho’lg’ami qarshiliklarida magnit induksiya tartibda sinusoidal qonunga va Vt amplituda belgilanishiga ega bo’lganda hisobga olish mumkin.
Kuchaytirishni magnit kuchaytirgichda grafik jarayonini ko’rib chiqamiz (13.5-rasm).
|
| |
