O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG‘LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI
TOSHKENT FARMATSEVTIKA INSTITUTI
FARMATSIYA FAKUL’TET I
«IJTIMOIY FANLAR »
KAFEDRASI
“TASDIQLAYMAN”
O‘quv ishlari bo‘yicha
prorektor, f.f.n Aliev S.U
_________________
“___” _________2016 yil
“YOSH DAVRLAR PSIXOLOGIYASI”
fani bo‘yicha
o‘ q u v –u s l u b i y m a j m u a
Tuzuvchi: katta o‘qituvchi Yuldasheva S.M
Toshkent -2016
O’quv –uslubiy majmuani ishlab chiqishda Toshkent Davlat iqtisodiyot
universiteti professor-o‘qituvchilari tomonidan yaratilgan
“Ta’limda innovatsion texnologiyalar” (loyixa muxarirri i.f.d.
prof. Bekmurodov A.SH., p.f.n. dots. Golish L.V) uslubiy qo‘llanmasidan
hamda “Pedagogik texnologiya va pedagogik maxorat”
malaka oshirish kursida olingan bilimlaridan foydalanildi.
Taqrizchi:
Toshkent farmatsevtika institutining ijtimoiy fanlar kafedrasi dosenti ,
P.f.n. S.M.T o‘iychieva
O‘quv -uslubiy majmua institut - uslubiy kengashining 2016 yil __________dagi ___-sonli qarori bilan tasdiqqa tavsiya qilingan
Mundarija
1. Ishchi dastur...........................................................................................
2. Sillabus ................................................................................................
3. Fanni o‘qitishda foydalaniladigan interfaol ta’lim metodlari..
4. Nazariy materiallar...........................................................................
5. Seminar mashg‘ulotlari uchun materiallar .....................................
6. Keyslar banki .......................................................................................
7. Mustaqil ta’lim mavzulari...............................................................
8. Testlar ...................................................................................................
9. Gllasariy ..............................................................................................
10. Adabiyotlar ..........................................................................................
“YOSH DAVRLAR PSIXOLOGIYASI ”
fanidan
I SH CH I O‘QUV D A S T U RI
Kirish
Mazkur dastur hozirgi kunda Yosh davrlarni o‘rganish muhim hisoblanadi, chunki har bir Yosh davrining o‘ziga xos xususiyatlari mavjud, ularni to‘g‘ri tahlil qilinsa va ularga to‘g‘ri maslahatlar berilsa kelajakda narkomaniya, fohishabozlik, turli og‘imlarga kirib ketish, har xil kasalliklarni oldini olish ko‘nikmasini hosil qilgan bo‘linardi, shuning uchun ham bu fan sohasi dolzarb hisoblanadi. Innovatsion ta’lim texnologiyalari, Yosh va pedagogik psixologiya fanining mazmun mohiyati, tarkibiy tuzilishi, Yosh davrlar psixologiyasi, pedagogik psixologiya, turli Yosh davrlarda psixologik o‘zgarishlarni yuzaga kelishi, pedagogik psixologiya qismida esa o‘qituvchi, ta’lim, tarbiya psixologiyalari batafsil yoritilgan bo‘lib, oliy ta’lim muassasalaridagi o‘quv-tarbiya jarayoninni tashkil etishga qo‘yilayotgan zamonaviy talablar asosida mashg‘ulotlarni tashkil etish metodikasi noan’anaviy ishlanmalar orqali keltirilgan.
“Yosh davrlar psixologiyasi ” fanining maqsadi va vazifalari.
Yosh davrlariga oid qonuniyatlar, omillar hamda sabablar, ularning rivojlanish va shakllanishining mohiyati hamda tuzilishini aniqlash. Yosh davrining shakllari va tiplari, muammoga oid biologik, psixologik va nazariy yondoshuvlarning tahlili, uning profilaktikasi, psixodiagnostikasi hamda psixokorreksiyasi xususiyatlarining o‘ziga xosligi haqidagi nazariy va amaliy bilimlar bilan qurollantirish. Statistik adaptatsion yondoshuv, normaning negativ mezonlari, madaniy reletivizm, rasmiy yondoshuvni shakllantirishdan iborat.
Fanning vazifalari – talabalarni yoshga oid psixologiya fanining nazariy asoslari va inson taraqqiyoti qonuniyatlarini tadqiq etish uchun amaliy materiallar bilan qurollantirish.
Taraqqiyot psixologiyasining nazariy asoslarining talabalar tomonidan ongli ravishda o‘zlashtirilishi; mazkur fan amaliyoti bilan tanishish; mustaqil bilim olish muhimligini anglash.
“Yosh davrlar psixologiyasi ” bo`yicha talabalarning bilimiga, o`quviga, ko`nikmasiga qo`yiladigan talablar
- Psixologiya fanlar tizimi tuzilishi, ularning rivojlanish istiqbollari haqida;
- Psixologik tadqiqotlarni tashkil etish, o‘tkazish metodlari va uning vositalaridan foydalana olish;
- Umumiy psixologiyaning tizimlari, tamoyillari, mexanizmlari, kategoriyalari haqida tasavvurga ega bo‘lishi;
- Psixologiya nazariyasi va metodologiyasi aloqalar tizimlar, kategoriyalar, mexanizmlar, qonuniyatlar, asosiy holatlar;
- Insonlarning ish qobiliyatini oshirish va funksional holati optimallashtirishni bilishi va ulardan foydalana olishi;
- Turli xil hayotiy vaziyatlarda shaxsni o‘rganishda umumiy psixologiyaning har xil usullarini qo‘llash;
- Psixologik, ijtimoiy-etnik va Yosh pedagogik tadqiqotlarning metodlarini qo‘llash;
- SHaxsning bilish jarayonlari xususiyatlari, uning shaxslilik xususiyatlarini shakllantirish vositalarini qo‘llash ko‘nikmalariga ega bo‘lishi kerak.
“Yosh davrlar psixologiyasi ” fanining boshqa o`quv rejasidagi boshqa fanlar bilan o`zaro bog`liqligi va uslubiy jihatidan ketma- ketligi.
Yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiya fani umumkasbiy fani hisoblanib, VIII - semestrda o‘qitiladi. Dasturni amalga oshirish o‘quv rejasida rejalashtirilgan Kasbiy pedagogika, Kasbiy psixologiya, Ta`limda axborot texnoloshgiyalari, Kasb ta`limi metodikasi va boshqa fanlar bilan uzviy bogґliq xolda oґrganiladi. Ta’lim texnolo‘giyasi fanini chuqur oґrganish uchun yuqoidagi fanlardan etarli bilim va koґnikmalarga ega bo‘lishlik talab etiladi, xamda shu fanlar bilan ketma-ketlikda organiladi.
“Yosh davrlar psixologiyasi ” fannini o‘qitishda zamonaviy axborot va pedagogik texnologiyalar.
O‘quv jarayoni bilan bog‘liq ta’lim sifatini belgilovchi holatlar quyidagilar: yuqori ilmiy-pedagogik darajada dars berish, muammoli ma’ruzalar o‘qish, darslarni savol-javob tarzida qiziqarli tashkil qilish, ilg‘or pedagogik texnologiyalardan va mul’timedia vositalaridan foydalanish, tinglovchilarni undaydigan, o‘ylantiradigan muammolarni ular oldiga qo‘yish, talabchanlik, tinglovchilar bilan individual ishlash, erkin muloqot yuritishga, ilmiy izlanishga jalb qilish.
“Yosh davrlar psixologiyasi ” fanini loyihalashtirishda quyidagi asosiy konseptual yondoshuvlardan foydalaniladi:
SHaxsga yo‘naltirilgan ta’lim. Bu ta’lim o‘z mohiyatiga ko‘ra ta’lim jarayonining barcha ishtirokchilarini to‘laqonli rivojlanishlarini ko‘zda tutadi. Bu esa ta’limni loyihalashtirilayotganda, albatta, ma’lum bir ta’lim oluvchining shaxsini emas, avvalo, kelgusidagi mutaxassislik faoliyati bilan bog‘liq o‘qish maqsadlaridan kelib chiqqan holda yondoshilishni nazarda tutadi.
Tizimli yondoshuv. Yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiya tizimning barcha belgilarini o‘zida mujassam etmog‘i lozim: jarayonning mantiqiyligi, uning barcha bo‘g‘inlarini o‘zaro bog‘langanligi, yaxlitligi.
Faoliyatga yo‘naltirilgan yondoshuv. SHaxsning jarayonli sifatlarini shakllantirishga, ta’lim oluvchining faoliyatni aktivlashtirish va intensivlashtirish, o‘quv jarayonida uning barcha qobiliyati va imkoniyatlari, tashabbuskorligini ochishga yo‘naltirilgan ta’limni ifodalaydi.
Faoliyatga yo‘naltirilgan yondoshuv. SHaxsning jarayonli sifatlarini shakllantirishga, ta’lim oluvchining faoliyatni aktivlashtirish va intensivlashtirish, o‘quv jarayonida uning barcha qobiliyati va imkoniyatlari, tashabbuskorligini ochishga yo‘naltirilgan ta’limni ifodalaydi.
Dialogik yondoshuv. Bu yondoshuv o‘quv munosabatlarini yaratish zaruriyatini bildiradi. Uning natijasida shaxsning o‘z-o‘zini faollashtirishi va o‘z-o‘zini ko‘rsata olishi kabi ijodiy faoliyati kuchayadi.
Hamkorlikdagi ta’limni tashkil etish. Demokratik, tenglik, ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchi faoliyat mazmunini shakllantirishda va erishilgan natijalarni baholashda birgalikda ishlashni joriy etishga e’tiborni qaratadi.
Muammoli ta’lim. Ta’lim mazmunini muammoli tarzda taqdim qilish orqali ta’lim oluvchi faoliyatini aktivlashtirish usullaridan biri. Bunda ilmiy bilimni o‘ektiv qarama-qarshiligi va uni hal etish usullarini, dialektik mushohadani shakllantirish va rivojlantirishni, amaliy faoliyatga ularni ijodiy tarzda qo‘llashni mustaqil ijodiy faoliyati ta’minlanadi.
Axborotni taqdim qilishning zamonaviy vositalari va usullarini qo‘llash - yangi kompyuter va axborot texnologiyalarini o‘quv jarayoniga qo‘llash.
O‘qitishning usullari va texnikasi. Ma’ruza (kirish, mavzuga oid, vizuallash), muammoli ta’lim, keys-stadi, pinbord, paradoks va loyihalash usullari, amaliy ishlar.
O‘qitishni tashkil etish shakllari: dialog, polilog, muloqot hamkorlik va o‘zaro o‘rganishga asoslangan frontal, kollektiv va guruh.
O‘qitish vositalari: o‘qitishning an’anaviy shakllari (darslik, ma’ruza matni) bilan bir qatorda – kompyuter va axborot texnologiyalari.
Kommunikatsiya usullari: tinglovchilar bilan operativ teskari aloqaga asoslangan bevosita o‘zaro munosabatlar.
Teskari aloqa usullari va vositalari: kuzatish, blits-so‘rov, oraliq va joriy va yakunlovchi nazorat natijalarini tahlili asosida o‘qitish diagnostikasi.
Boshqarish usullari va vositalari: o‘quv mashg‘uloti bosqichlarini belgilab beruvchi texnologik karta ko‘rinishidagi o‘quv mashg‘ulotlarini rejalashtirish, qo‘yilgan maqsadga erishishda o‘qituvchi va tinglovchining birgalikdagi harakati, nafaqat auditoriya mashg‘ulotlari, balki auditoriyadan tashqari mustaqil ishlarning nazorati.
Monitoring va baholash: o‘quv mashg‘ulotida ham butun kurs davomida ham o‘qitishning natijalarini rejali tarzda kuzatib borish. Kurs oxirida test topshiriqlari yoki yozma ish variantlari yordamida tinglovchilarning bilimlari baholanadi.
“Yosh davrlar psixologiyasi ” fanini o‘qitish jarayonida kompyuter texnologiyasidan, “excel” elektron jadvallar dasturlaridan foydalaniladi. Ayrim mavzular bo‘yicha talabalar bilimini baholash test asosida va kompyuter yordamida bajariladi. “Internet” tarmog‘idagi rasmiy iqtisodiy ko‘rsatkichlaridan foydalaniladi, tarqatma materiallar tayyorlanadi, test tizimi hamda tayanch so‘z va iboralar asosida oraliq va yakuniy nazoratlar o‘tkaziladi.
“Yosh davrlar psixologiyasi ” fanidan fanidan mashg`ulotlarning mavzular va soatlar bo`yicha taqsimlanishi.
№
|
Mavzuning nomi
|
Jami
|
Ma`ruza
|
Amaliy
|
TMI
|
Jami
|
1
|
Yosh davrlar psixologiyasi fanining predmeti va vazifalari
|
6
|
2
|
4
|
4
|
10
|
2
|
Yosh davrlar psixologiyasining vujudga kelishi va rivojlanishi tarixi
|
6
|
2
|
4
|
6
|
12
|
3
|
Yosh davrlar psixologiyasining ilmiy tadqiqot metodlaridan foydalanish. Psixik rivojlanish va ta’lim.Yosh davrlarini tabaqalash muammolari
|
6
|
2
|
4
|
6
|
12
|
4
|
O‘smirlarning psixik xususiyatlari
|
6
|
2
|
4
|
-
|
6
|
5
|
O‘spirinlik yoshining psixologik xususiyatlari
|
6
|
2
|
4
|
6
|
12
|
6
|
Ta’lim jarayonini boshqarish.
|
6
|
2
|
4
|
6
|
12
|
7
|
Tarbiya psixologiyasi. O‘qituvchi psixologiyasi
|
6
|
2
|
4
|
-
|
6
|
|
|
|
|
|
|
|
Jami;
|
42
|
14
|
28
|
28
|
70
|
|
