Toshkent tibbiyot akademiyasi 202-a guruh talabasi Mansurov Shohjahonning tayyorlagan Mustaqil ishi

Suyak ko’migi o’zgarishlari

• Bu o’zgarishlar nurning bevosita va vositali ta’siridan kelib chiqadi. Ko’mikni bir qismini qo’rg’oshin plastinka bilan to’sib nurlansa, nurlanmagan ko’mik soxasida xromosoma abberatsiyalari ko’payishi kuzatiladi. Yoki yumshoq to‘qimalarni uzoqvaqt davomida katta dozada maxalliy nurlash, bemorda leyko’peniya, trombopeniya, anemiya chaqiradi. Bu xodisa, suyak ko’migi postradiatsion o’zgarishlari qisman vasitali ta’sir tufayli ekanidan dalolat beradi. Nurlash kritik bo’lmagan boshqa strukturalarda – markaziy nerv sistemasi, sezgi organlari, endokrin, immunologik sistema, nafas organlari, jigar, buyrak, suyak-mushak, ko’payish organlari va boshqa sistemalarda o’zgarishlar chaqiradi. Bu o’zgarishlar nurning bevosita hamda vositali ta’sirida natijalari bo‘lib umumiy radiatsion potologiyani kelib chiqishda o’z xissasiga ega.

Immunitetning postradiatsion susayishi

• Immun sistema organizmning kritik va nokritik sistemalari orasida joy olgan bo‘lib, nur kasalligining potogenezida alohidao’ringa ega. Nurlanishdan so’ng, asosiy immunnokompentent hujayralar hisoblangan limfotsitlarning yalpi qirilib ketishi ro’yberadi. Shu bilan birga nospetsifik gumoral bakteritsid sistemalar – properdin, lizotsim, terining bakteritsidligi pasayadi, antitellalar hosil bo’lishi kamayadi. Immunitetning postradiatsion o’zgarishlari, infeksiyaga ta’sirchanlikni ortishi, organizmda, birinchi navbatda ichaklarda bakterial floraning sifat va son ko’rsatkichlarini o’zgarishda namoyonbo’ladi. Nur kasalligida infeksion asoratlar antibakterial immunitetning pasayishi bilan birga to‘qimalar barer xususiyatining pasayishi tufayli ro’yberadi.

Kechki postradiatsion asoratlar

• Nur kasalligini boshdan o’tkazgan va sog’aygan odam va hayvonlarda uzoq muddatdan keyin qandaydir yangi o’zgarishlar kelib chiqishi mumkin, bu o’zgarishlar kechki asoratlar deb nom ham olgan. Kechki postradiatsion asoratlar asosan quyidagilar:
• Umrning qisqarishi, leykozlar, havfli o’smalar, kataraktalar rivojlanishi. Bulardan tashqari endokrin balansning buzilishi, nefroskleroz, pushtning ko’rishi (снежение плодовитоснижение) sterillik va embrional rivojlanishning buzilishi yuzaga kelishi mumkin.