БЎЛАЖАК МУТАХАССИСЛАРНИНГ ИНГЛИЗ ТИЛИДАГИ
БИЛИМИНИ КАСБИЙ ЙЎНАЛТИРИЛИШИ ХУСУСИЯТЛАРИ
Жўраев А.Х.
Тошкент тиббиёт академияси,
(Ташкент, Узбекистан)
Сўнгги пайтларда туризм коллежлари битирувчиларининг касбий
аҳамиятга эга бўлган фазилатлари орасида касбий фаолиятда чет тилда бемалол
сўзлашиш қобилияти тобора муҳим аҳамият касб этмоқда. Касблар дунёсидаги
ўзгаришлар малака талабларига жуда кучли касбий ориентация талабини
қўймоқда. Касб-ҳунарга йўналтириш ҳам қуйидагиларни ўз ичига олади: касб-
ҳунарга аниқ тайёргарлик, иш тажрибаси, ўқитиш, умумий касб-ҳунар таълими
чоралари, қарор қабул қилишда аниқ ёрдам бериш ва касб-ҳунарга муваф-
фақиятли ўтишга олиб келадиган ёрдам ва/ёки касб-ҳунар таълимини танлаш.
Бундай вазиятнинг сабаблари, биринчи навбатда, жамиятдаги ташқи дунё учун
тобора очиқ бўлиб борадиган ислоҳотлар. Шу муносабат билан хорижий
давлатлар вакиллари билан халқаро алоқаларни кенг ривожлантириш бугунги
куннинг объектив ҳақиқатига айланмоқда.
Бўлажак мутахассисларга чет тилини ўқитишнинг мақсади асосий касбни
чет тилидан фойдаланишга яқинлаштиришдир, шунинг учун таълим
муассасалари учун чет тилини ўқитишнинг асосий мақсади биринчи навбатда
касбий йўналтирилган компетенцияни ривожлантиришдир.
Кундалик мавзуларда равон гаплаша олиш ва мулоқот қилиш қобилияти
билан бир қаторда мутахассислар фан ёки технологиянинг тегишли соҳасига
касбий йўналтирилган таржима, телекоммуникация тармоқларида чет тилидан
фойдаланиш кўникмаларига муҳтож. Оғзаки ёки ёзма равишда она тилида
сўзлашувчилар билан касбий мавзуларда эркин суҳбатлашиши, чет тилини
юқори даражада билиш, иложи борича она тилини билиш даражасига яқинла-
шишни англатади. Тилни билишнинг бундай даражаси мутахассислардан
нафақат хорижий тиллардаги ибораларни тузишни тартибга солувчи қонунларни
билиш ва тушунишни, балки чет тиллари маданияти ва воқеликларини чуқур
англашни талаб қилади.
Чет тилини ўрганиш жараёнида талабалар мутахассислик бўйича
адабиётлар билан ҳар хил ишларни бажарадилар: мавзу бўйича керакли
маълумотни олиш, маъносини тушуниш, мустақил равишда тайёрланган ва
тайёрланмаган баёнотлар даражасида диалогик ва монологик нутқни гапира
олиш, керакли материални таржима қилиш, маълум бир мутахассислик бўйича
46
нутқни тушуниш. Шунингдек, талабалар ўз она тилидан хорижий тилга ва
аксинча таржима қилиш ва таржима қилиш кўникмаларига эга бўлишлари керак;
ўз фикрларини чет эл ва она тилида қисқа ва аниқ ифода этиш; матн ёзилган
мамлакат маданияти тўғрисида билимга эга бўлиш; таржима қилишда луғатлар
ва маълумотномалардан фойдаланиш. Таълим мажмуасида қўлланиладиган
дарсликлар, турли хил кўргазмали қуроллар, аудио ва видео материаллар,
компютер ва техник воситалар сизга чет тиллар муҳитини тақлид қилишга ва чет
тилида мулоқотни рағбатлантиришга имкон беради.
Анъанавий ўқув материаллари электрон курслар ёки дарсликлар,
мултимедиа ўқув дастурлари билан мустаҳкамланади. Электрон дарсликлар,
маҳорат дарслари, мултимедия ўқув дастурлари нафақат тил материаллари
устида ишлаш учун, балки нутқ фаолиятининг асосий турларини ривожланти-
риш учун ҳам ишлатилиши мумкин.
Нофилологик университетларда чет тилини касбий равишда ўқитиш
таркибни танлашга янгича ёндашувни талаб қилади. У инсон фаолиятининг
маълум бир соҳасидаги энг сўнгги ютуқларга йўналтирилиши, ўқувчиларнинг
касбий манфаатларига бевосита таъсир кўрсатадиган соҳаларда илмий
ютуқларни ўз вақтида акс эттириши, уларга касбий ўсиши учун имконият яра-
тиши керак. Фикримизча, чет тилини ўқитиш мазмуни қуйидагилардан:
-
ўқувчиларнинг касбий йўналишини ҳисобга олган ҳолда мулоқот
соҳалари, мавзулар ва вазиятлар, нутқ ҳаракати ва нутқ материаллари;
-
тил материали (фонетик, лексик, грамматика, орфографик), уни тузиш
қоидалари ва фойдаланиш кўникмалари;
-
маданиятлараро вазиятларда ҳам чет тилини амалий билиш даражасини
тавсифловчи махсус (нутқий) кўникмалар мажмуидан иборат бўлиши керак.
|
