kerak. GOST 17393-82 ga asosan gMldirak formulasi 4x2
boMgan yuk
avtomobilida (orqa gMldirak qo‘shaloq boMgan) oldingi o‘qqa toMa
massaning 35,5 % va orqa o‘qqa 64,5 % to‘g‘ri kelishi kerak. Uch o‘qli
avtomobillarda oldingi o ‘qqa toMa massaning 21,6 % va orqa telejkaga
78,4
% to‘g ‘ri kelishi kerak. Lekin amalda bu raqamlardan cheklanishlar
boMadi. Chunki shu avtomobillar yuksiz harakatlanganda yetakchi
gMldiraklarga
tushayotgan ogMrlik kamayadi, natijada avtomobilning
o‘tag‘onligi yomonlashadi. Shuning uchun yuksiz avtomobillarda old
o‘qqa 48 % va orqa o‘qqa 52 % ogMrlik to‘g ‘ri
kelishi maqsadga
muvoflq.
7-jadval
Yuk avtomobillari kompanovka sxemalarining tahlili
Kompanovkasi
Afzalligi
Kamchiligi
Kabina dvigatel ortida
(kapotli kompanovka);
Avtomobil baland
emas. Kabinaning poli
tekis. Boshqaruv
tizimlarini
joylashtirish qulay.
Dvigatelga texnik
xizmat ko‘rsatish va
ta’mirlash qulay.
Yuk platformasining
uzunligi qisqa.
Haydovchining
joyidan
ko‘rinuvchanlik
nisbatan yomon
Kabina dvigatel ustida
Y uk platformasining
uzunligi maksimal.
Haydovchining
joyidan
ko‘rinuvchanlik
yaxshi.
Dvigatel kabinaning
ichida joylashgan.
Boshqaruv tizimlari
murakkab. Kabinani
ko‘taruvchi qurilma
o‘rnatilishi kerak
Kabina dvigatel oldida Avtomobilning
balandligi minimal.
Kabinaning poli tekis.
Yuk platformasini
kabinaning ustiga ham
joylashtirish mumkin.
Oldingi sves katta
(o‘tag‘onlik
yomonlashadi).
Haydovchi
o‘rindigMning
tebranishi katta
35
3.12-rasmdagi kompanovka sxemali yuk avtomobili misolida
kompanovka parametrlarini aniqlaymiz.
Umumiy kompanovka uchun dastlabki ma’lumotlar bo‘lib
me’yoriy hujjatlarda
keltirilgan chegaralar, ya’ni o‘qlarga tushayotgan
massaning eng katta qiymatlari hisoblanadi: bitta o‘qqa tushayotgan
massa 100 kN, ikki o‘qli telejkaga tushayotgan massa 180 kN va
boshqariluvchi o ‘qqa tushayotgan massa 60 kN dan oshmasligi kerak.
0 ‘qlarga tushayotgan to‘la massa aniqlanganidan so‘ng shaylangan
avtomobilning massasi va yuk ko‘tarish qobiliyati aniqlanadi. Yuk
ko‘tarish qobiliyati va shaylangan auvtomobilning
massasi nisbati
muhim ko‘rsatkich bo‘lib, uning qiymati avtomobilsozlik tajribasidan,
yo‘llarning
sifatidan,
ekspluatatsiya
sharoitidan,
ishlatiladigan
materiallar sifatidan va ularni tayyorlash texnologiyasidan foydalanib
topiladi.
Avtomobilning uzunligi me’yoriy chegaralangan bo‘lib,
uning
qiymati kabinaning uzunligi Lk, platformaning uzunligi Lp va ular
orasidagi zazor Д dan tashkil topgan (2-rasm).
Kabinaning
gabarit
0‘lchamlari
tanlangan
kompanovka
sxemasidagi
avtomobillarning
eng
yaxshi
namunalari
asosida
aniqlanadi. Kabina va oldingi o ‘qning o‘zaro joylashuvi xalqaro
standartlar tavsiyasi bo‘yicha aniqlanadi. Unga asosan oldingi svesning
maksimal (y0 burchagi 25°, oldingi buferning minimal balandligi (hi)
600 mm berilgan. Lk, yi va hi asosida oldingi o ‘qdagi
kabinaning orqa
devorigacha bo‘lgan masofa (lp) aniqlanadi. lp massalarning o ‘qlarga
taqsimlanishida muhim rol o‘ynaydi va uning qiymati 190-900 mm.
GOST 27266 - 87 bo‘yicha_ yuk platformasining o‘lchamlari
tanlanadi. Unga asosan kalta, uzun yoki normal platformalar ishlatilishi
mumkin. Platformaning balandligi (h2) 900-1400 mm.
Agar tent
qo‘yiladigan bo‘lsa avtomobilning balandligi 3,8 m dan oshmasligi
kerak.
