15
Geometrik jisimleriň gurluşynyň kompoziiýasyny ýatdan şekillendirmek
Italýan Galkynyş döwrüniň ussatlary klassiki (kä wagt ony gurluş diýip
atlandyrýarlar) suratyň düzgünlerini girizdiler, bu surat, olaryň aýtmagyna görä
şekillendiriş sungatlaryň – suratçylygyň, heýkeltaraşlygyň we binagärligiň
esasynda ýatyr
we ilki bilen, görnüşiň ugrukdyryjy çyzyklaryny we düwün
nokatlary, esasy nokatlary şekillendirmek üçin pikirde ulanylmagy
bilen
kesgitlenýär. Soňra bu bellikler dürli ýurtlarda okadylanda ösüşe eýe boldular
we – “iki nokadyň üsti bilen geçýän çyzyklar bilen surat çekmek” tezisinde
gysgaça beýan edilen.
16
Gurnama suratyň logiki shemasy we esasy talaplar onuň görnüşi, hereketiň
statikasy we tizligi, gurluşy barada görüş pikirini ösdürýärler, ýagtylygyň
kanunlaryny we görüşde we giňişlikde ýagtylyk kölegäniň paýlanylyşy açýarlar,
şekilleriň görnüşleriniň şekillerini düşünmäge ýol açýarlar.
Gurnama suraty, suratyň dürli döredijilik endikleriň fundamenti bolup
hyzmat etdi we hyzmat eder diýip bellemeli bolýar, şol sanda “binagärlik”, şeýle
hem çyzuwly geometriýanyň we çyzuwyň, tehniki we binagärlik suratynda
(şolar suratyň we çyzuwyň arasynda organiki baglanşygy bar). Gollanmanyň
maksady – belli bir meseleleriň üsti bilen talyplara surat boýunça endikleri
öwretmek, olara görä bilimler eýelenýärler, tebigat, göwrüm-giňişlik
pikiri
barada göz öňüne getirmeler ösdürilýärler. Esasy okuw suratyny eýelemek ýoly
ýönekeý bilimiň öwrenilişi ýaly – ilki bilen elementler, olaryň kömegi bilen
birwagtda bularyň şekillendirilişiniň ýönekeý takyk hasabatyna öwredýärler,
soňra harplar, sözler, sözlemler we soňunda çylşyrymly temanyň kompozisiýa
gurulmagynyň düzülişi.
Okuw suratynyň jemleýji ädimi, adam, tebigat tarapyndan döredilen
çylşyrymly görnüşleriň göz öňüne getirilmegi we hakykatdan geçirilişi bolmaly.
Binagäriň çylşyrymly hünärini eýelemek üçin ähmiýetli orny, binagärlik
desgalaryň ýatda saklanmagy we hakykat boýunça öwrenilişi we geçirilişi bolup
durýar. Onuň üçin suratyň mehanizmini kämil eýelemek gerek bolýar.
