75
ustidagi amallarni to„plamlar nazariyasidagi mos amallar orqali (Eyler-
Venn diagrammalari) izohlash mumkin.
Masalan, tajriba yoqlari 1 raqamidan 6 raqamigacha shifrlangan
kubni tashlashdan iborat bo„lsa, unga mos keluvchi elementar hodisalar
to„plami
{
⍵
⍵
⍵
} bo„lib, bunda {⍵
}
to„plam
uchun
⍵
- kubning
-raqamli tomoni
bilan tushish hodisasi
hisoblanadi. Shu tajriba bilan bog„liq quyidagi hodisalarni ko„raylik:
-
kubni juft raqami yozilgan tomoni bilan,
-toq raqami yozilgan tomoni
bilan,
-uchga karrali tomoni bilan tushish hodisalari bo„lsin. U holda bu
hodisalarni
{
⍵
},
B {
⍵
}, {
⍵
}
to„plamlar ko„rinishida yozish mumkin.
To„plamlar nazariyasi tajribaga mos keluvchi Ω ‒ elementar
hodisalar to„plamini to„g„ri to„rtburchak deb qabul qilamiz (1-rasm),
ya‟ni shu tajriba bilan bog„liq
har qanday
elementar hodisa to„g„ri
to„rtburchakning biror ichki nuqtasi bo„ladi. Har qanday hodisa
to„plam to„g„ri to„rtburchakka qism bo„lgan to„plamga mos keladi.
1-rasm.
Bu tajriba uchun Eyler-Venn diagrammasi
sifatida zarrachani
tasodifiy usulda to„rtburchak Ω to„plamga tashlashdan iborat tajriba
tushuniladi. Demak,
⍵ ‒
elementar
hodisa deganda, zarrachani Ω
to„rtburchakning
⍵
nuqtasiga tushishi,
hodisa deganda, zarrachani
to„rtburchakning
to„plam osti bilan belgilangan
qismiga tushishi
tushuniladi.
Endi hodisalar ustida bajariladigan amallarni ko„raylik.
Bu amallar Ω to„rtburchakning to„plam ostilarida aniqlangan “to„plam”
amallari bilan ustma-ust tushadi. Ularni mavjud amallar natijasida hosil
bo„lgan hodisalarga mos keluvchi shtrixlangan sohalar orqali Eyler-
Venn diagrammalari bilan tasvirlaymiz.
1. Agar
