| 2.7. Birgelikte ólshewlerdiń matematik modeli
Birgelikte ólshewler – eki yakı bir neshe, hár túrli atlı shámelar ortasındaǵı baylanıstı anıqlaw ushın bunday shámalardı bir waqıtta ótkiziletuǵın (Tikkeley yakı tikkeley bolmaǵan ) ólshewler.
Birgelikte ólshewlerdiń nátiyjeleri, ólshewler modeli bolǵan tómendegi teńlemeler sistemesın sheshiw jolı menen tabıladı:
Y=f(X1, X2, … , Xn) (2.7.1)
Metrologiyada eki argumentniń birgelikte ólshewler ólshew quralları (OʼV) ın dárejelewde qollanıladı. Bunday ólshewler nátiyjesinde, OʼV nıń pasportında keste, grafik yakı analitik ańlatpa kórinisinde keltiriletuǵın dárejeler xarakteristikası anıqlanadı. Dárejelew xarakteristikasın analitik kórinisinde keltiriw qolaylıraq boladı, Sebebi bunday formada ańlatıw ádewir qolay hám kópshilik ámeliy máselelerdi sheshiw ushın qolay boladı.
Tenzorezistor qarsılıǵınıń temperaturaǵa baylanıslılıǵın anıqlaw máselesi birgelikte ólshewlerge mısal bola aladı, bunıń matematik modeli tómendegishe sáwlelenedi:
(2.7.2)
bunda:
R20 — tenzorezistordıń 20 °С daǵı qarsılıǵı
α, β — qarsılıqtıń temperaturalıq koeffitsientleri.
R20 anıqlaw ushın p temperaturalıq noqatlarda (п >3) R (t) ólshenedi hám bunıń nátiyjeleri boyınsha izlenip atırǵan baylanıslılıq anıqlanadı.
QADAǴALAW SORAWLARI HÁM TAPSIRMALAR
1. Shama, ólshenetuǵın shama, shama ólshemi, shamanıń ólshemi hám tásir qılıwshı shama túsınklerine táriyp beriń.
2. Modelli jandasıwda ólshew procesin grafik súwretleń.
3. “Ólshewler anıqsızlıǵın ańlatıw boyınsha qollanba” (GUM) birinshi qashan baspa etilgen.
4. Tosınarlı funktsiya hám shamanıń waqıtqa salıstırǵanda ózgeriwin grafik súwretleń.
5. Termojuplıq temperaturanı matematik xarakteristikasın túziwdi túsindiriń.
6. Tsilindr kesimi maydanın ólshewde matematik modellerdi anıqlama beriń.
7. Yashik kólemin anıqlawdı matematik modellestirıwdı túsindiriń.
8. Tikkeley ólshewde shamanıń modelin túziw qaǵıydaların bilesizbe? Mısallar keltiriń.
9. Tikkeley emes ólshewde shamanıń modelin túziw qaǵıydaların bilesizbe? Mısallar keltiriń.
10. Tikkeley bir márte ólshew nátiyjeleriniń matematik modeli tiykarında qayta islewdiń ózine tán tartibi nelerden ibárát?
11. Manometr járdeminde Tikkeley bir mártebe ólshew ótkizilgende keńeytirilgen anıqsızlıqtı esaplaw tártibin úyrenip aldıńızba?
12. Tikkeley kóp márte ólshew nátiyjeleriniń matematik modeli tiykarında qayta islew qaǵıydalar toplamı nelerden ibárát?
13. OʼV ni kvantlaw hám diskret anıqsızlıqları degende neni túsinesiz? Mısallar keltiriń.
14. Tikkeley bolmaǵan ólshewdi anıqsızlıǵın bahalawdıń matematik modelin túziwdi túsindiriń. Mısallar keltiriń.
15. Toplamlıq hám birgelikte ólshewlerdiń matematik modeli ne? Mısal keltiriń.
|
