-súwret. Zamanagóy metrologiyada ólshew protsedurasınıń zamanagóy kórinisi

Download 5,5 Mb.
bet	3/83
Sana	23.01.2024
Hajmi	5,5 Mb.
	#144225

Bog'liq
Anıq emes ólshewler
Safarboyev Rahimbek, 1-tema Komp.Arxitekturasi, Sandug\'ash-WPS Office, qMU, 5120100 Каракалпак тили панлер дизими (3), 166666666, Ólshew ásbaplarınan Beletler 2022 j Taza, Ешбаева Н2, 1111111111 (3), Qoraqalpoq davlat unversiteti Yuridik fakultet 104 (2), TOY STOLL, 1, 1515151111441444, АРЗА, Tuproq geografiyasidan mustaqil ishi. ABDULLAYEVA INOBAT

1.1-súwret. Zamanagóy metrologiyada ólshew protsedurasınıń zamanagóy kórinisi Biraq, mámleketimizdegi normativ hújjetler «anıqsızlıq» túsınginen paydalanbaydı, biraqta dástúriy hám ornasıp qalǵan «qátelik», «qátelik xarakteristikaları» túsınklerine tiykarlanǵan jandasıwına qaratılǵan. Mısalǵa salıstırıw metodları, ólshewlerdi orınlaw metodikaları, sınaw metodları standartların, ólshewler birligin táminlew mámleket sistemesınıń standartların mısal keltiriw múmkin. Metrologiyalıq process tarawlarında, yaǵnıy akkreditlegen laboratoriyalarda kalibırlaw hám sınawlardı ótkiziwde anıqsızlıqtı bahalawdı baslaw zárúr. Qollanba mazmunı hám kólemi jaǵınan «áhmiyetli» hújjet (100 betten artıq) bolǵanı ushın túrli shet el metrologiyalıq shólkemler hám institutlar bul Qollanba tiykarında ańsatlastırılǵan hámde metrologiyalıq processtiń ayırım tarawına qaratılǵan qollanba islep shıqtı. Usı awdarma 1999 jıl D.I.Mendeleev atındaǵı Pútkil Rossiya metrologiya ilmiy-izertlew instituti tárepinen rus tiline awdarma qılındı. YeА ǵa kirgen akkrteditlew mekemeleri ózleriniń kalibırlawda anıqsızlıqtı bahalaw boyınsha kórsetpelerdi qollanba tiykarında uluwmalastırdı hám YeА 4/02 hújjet retinde usınıs qıldı. Nemis kalbirlaw xizmeti (DKD) óz náwbetinde bul hújjetti óz laboratoriyaları ushın DKD-3 kórinisinde usınıs qıldı. D.I. Mendeleev atındaǵı (Sankt-Peterburg q.) VNIIM metodik kórsetpelerdi baspa qıldı. Bul kórsetpeler tiykarında mámleketler arasında usınıslar islep shıǵıldı. Qollanbanı qollanıw boyınsha usınıslardan tısqarı, bul usınıslarda anıqsızlıq konseptsiyası qısqasha bayan etilgen, anıqsızlıq kontsepsiyaları tiykarında anıqlıqtı bahalawǵa eki túrli jandasıw hám ólshew qátelikleri salıstırılǵan, sondayaq anıqsızlıqtı esaplaw hám qátelikti bahalawǵa mısallar keltirilgen. BIPM maǵlıwmatlarına kóre, metrologiyada anıqlıq dárejesi aqırǵı 50 jılda 10 márte asqan bolıp, usı tendentsiya hár 10-20 jılda saqlanıp qalınadı. MDH mámleketlerine anıqsızlıq konseptsiyasın “jańa hawa rayı” alıp kiriwde “D.I.Mendelev atındaǵı Pútkil rossiya metrologiya ilmiy-izertlew instituti” Federal mámleket unıtar kárxanasınıń úlesin bólek dizimnen ótkeriw kerek. Usı shólkem tarawdaǵı jańa xalıq aralıq normalar tiykarında ilmiy-izertlew jumıslardı alıp barıw, túrli dárejedegi standartlardı islep shıǵıw hám keń mamanlar toparına jetkiziwde kópir wazıypasın atqarıp kelmekte. 1.2 – súwrette xalıq aralıq, regionallıq yakı milliy dárejede anıqsızlıq konseptsiyası boyınsha túrli dárejedegi standartlar hám normativ hújjetlerden úlgiler keltirilgen. Ólshew anıqsızlıǵın ańlatıw boyınsha qollanba (GUM) РМГ 43-2001 “Ólshew anıqsızlıǵın ańlatıw boyınsha qollanba” EA-4/02 Kalibirlewde ólshewler anıqsızlıǵın ańlatıw CОOMET R/GM/21:2011 “Ólshew qáteligi” hám “ólshew anıqsızlıǵı” túsiniklerin qollaw. Uluwmalıq principler. Download 5,5 Mb.

Download 5,5 Mb.