5-Anıqsızlıq byudjetin túziw.
Anıqsızlıq byudjetinde eń keminde tómendegi informatsiyalar boladı:
- bar anıqsızlıqlar dereklerinıń, yaǵnıy modelde qabıl etilgen belgileri kórsetilgen kiriw shamalarınıń dizimi;
- хi kiriw shamaları bahalarınıń mánisi hám Bular menen baylanıslı u(xi) standart anıqsızlıqlar;
- сi sezgirlik koeffitsientleri;
- hár qaysı kiriw shaması ui (y) anıqsızlıǵınıń qosqan úlesleri;
- anıqsızlıqtı anıqlaw túri;
- bólistiriw túri;
- shama mánisleriniń diapazonı (kólemi);
- hár bir anıqsızlıq dereginiń Jıyındı anıqsızlıqqa qosqan úlesi hám t.b.
3.3.1.- keste. Anıqsızlıq byudjeti
Shama
Хi,
|
Shama birligi
|
baha mánisi xi
|
Interval
± Дх
|
Anıqsızlıq túri
|
Itimallıq bólistiriliwi
|
Standart anıqsızlıq
u(xi )
|
Azatlıqdárejesi,
ν
|
Sezgirlik koeffisienti,
ci
|
Anıqsızlıq úlesi,
|
Úles,
%
|
X1
|
|
x1
|
|
|
|
u(x1 )
|
|
c1
|
u1(y )
|
|
X2
|
|
x2
|
|
|
|
u(x2 )
|
|
c2
|
u2(y )
|
|
…
|
|
…
|
|
|
|
…
|
|
…
|
…
|
|
Xn
|
|
xn
|
|
|
|
u(xn )
|
|
cn
|
un(y )
|
|
Y
|
|
y
|
|
|
|
u(y)
|
|
|
|
|
Anıqsızlıq byudjeti dúzilgennen keyin y shıǵıw shamasınıń bahasın hám bul menen baylanıslı bolǵan u(у) standart anıqsızlıqtı esaplaw múmkin.
6- basqısh. Shıǵıw shaması mánisin esaplaw.
Shıǵıw shamasınıń Jıyındı standart anıqsızlıǵın tabıwdı ańsatlastırıw ushın aldınǵı kiriw shamaları haqqında alınǵan hám analiz etilgen bar informatsiyanı muǵdarlıq formada keste kórinisinde uluwmalastırıw hám ayqın súwretlew usınıs etiledi. Bunday keste anıqsızlıq byudjeti dep ataladı.
Anıqsızlıq byudjetinen, sondayaq, ólshew anıqlıǵın tabıw, ólshew modelin tuwırlaw yakı birpara anıqsızlıqlar dereklerinıń tásirin kemeytiw usılların izlew maqsetinde, hár bir anıqsızlıq dereginiń Jıyındı anıqsızlıqqa qosqan úlesin analiz qılıwda da paydalanıw múmkin.
7- basqısh. Keńeytirilgen anıqsızlıqtı esaplaw.
Birpara jaǵdaylarda, sawda, sanaatda hám tártiplestiriwshi bayannámelarda, sondayaq den sawlıq hám qáwipsizlik haqqında aytılǵanda, ólshewler nátiyjesıniń intervalın kórsetiwshi anıqsızlıq ólshewin beriw zárúr boladı. Usı interval shegaraları ishinde, ólshenetuǵın shamaǵa jeterlishe tiykar menen qosıp jazıw múmkin bolǵan mánisler bólistiriliwiniń úlken bólegi jaylasadı, dep kútiw múmkin. Bunday qosımsha anıqsızlıqtıń ólshewi U menen belgilenetuǵın keńeygen anıqsızlıqtan ibárát boladı.
Ol keńeygen anıqsızlıq shıǵıw shamasınıń u(у) standart anıqsızlıǵın k qamtıw koeffitsientine kóbeytiw jolı menen alınadı:
Tán alıw kerek, Jıyındı standart anıqsızlıqtı qandayda bir shamaǵa kóbeytiw hesh qanday jańa informatsiya bermeydi, biraqta onı jańasha kórinisinde súwretleydi, Sebebi ólshenetuǵın shama haqqındaǵı bar informatsiya itimallıqlar bólistiriliwi funktsıyasınıń parametri járdeminde berilgen boladı. Standart anıqsızlıq usı funktsiya parametri boladı.
Qamtıw koeffitsienti k nıń mánisin tańlawda tómendegilerdi:
- talap etilgen isenimlilik dárejesin;
- shama etilgen bólistiriw haqqında qandayda bir informatsiyanı;
- tosınarlı effektlerdi bahalaw ushın paydalanılǵan baqlawlar sanı haqqındaǵı informatsiyanı itibarǵa alıw kerek.
8- basqısh. Ólshewdiń aqırǵı nátiyjesin usınıs qılıw.
Anıqsızlıq haqqında esabat dúziwde, ólshewler nátiyjesin hújjetlestiriw ushın zárúr bolǵan informatsiya muǵdarınıń bul nátiyjeden qanday maqsette paydalanıwına baylanıslı ekenligin itibarǵa alıw kerek.
Ólshewler anıqlıǵı baǵanaları boylap joqarıǵa, texnik ólshewden pretsizion ólshewge shekem háreketlengende (sol tiykarınan bazardaǵı sawda hám tártiplestiriwshi process, sanaatdaǵı injinerlik jumısları, sanaatdaǵı hám akademik izertlewler hám islenbeler, tómen dárejedegi kalibırlaw hám salıstırıw xizmetleri, jumısshı etalonlar hám kalibırlaw laboratoriyaları, milliy etalonlar laboratoriyası), ólshenetuǵın (shıǵıw) shama bahasınıń hám bul menen baylanıslı bolǵan anıqsızlıqtıń qanday alınǵanlıǵı haqqında múmkinshelik kóp tolıq informatsiyalar talap qılınadı.
Ólshewler anıqlıǵınıń hár qanday baǵanasında anıqsızlıq haqqındaǵı esabatqa bar informatsiyanı kirgiziw kerek. Bunday ámel hár qanday basqa mamannıń túsine alıwı hám eger talap etilse, keleshekte jańa informatsiya yakı jańa maǵluwmatlar payda bolǵanda ólshewler sapasın qayta bahalaw yakı onı jaqsılaw ushın zárúr boladı. Júdá kem informatsiyadan kóre, júdá kóp informatsiya keltirilgen hámme waqıt jaqsı boladı.
Ólshenetuǵın shamanıń bahası hám anıqsızlıǵınan ibárát bolǵan ólshewlerdiń sanlı tolıq nátiyjesin jazıwda tómende keltirilgen usullardı qollanıw usınıs etiledi:
Mısal ornında, jazıw usılların massasınıń nominal (belgilengen) mánisi 100 g, ólshew nátiyjesi – 100,02147 g, Jıyındı standart anıqsızlıǵı 0,35 mg hám keńeytirilgen anıqsızlıǵı k=2,26 da 0,00079 bolǵan mэ etalon massa ushın kórip shıǵamız.
Eger anıqsızlıq ólshewi
|
Jazıw forması
|
uс(у) Jıyındı standart anıqsızlıq bolsa
|
mэ = 100,02147 g; uс(mэ)= 0,35 mg
|
mэ = 100,02147(0,35) g
|
mэ = 100,02147(0,00035) g
|
U keńeygen anıqsızlıq bolsa
|
mэ = (100,02147 ± 0,00079) g; k=2,26
|
100,02147 g ± 0,00079 g; (k=2,26)
|
|
