MAVZU YUZASIDAN SAVOLLAR
1. Smaylik ustida sichqonchaning chap tugmachasi bosilganda, ekranga matn
ko‘rinishidagi xabarni chiqaruvchi dastur tuzing.
2. To‘rtburchak ustida sichqonchaning o‘ng tugmachasi bosilganda, uning o‘rnida doira
hosil qilish dasturini tuzing.
3. Kanvas maydonida to‘rtburchak shakli o‘rnida uning nomini chiqaruvchi dastur tuzing.
4. Kanvas maydonida uchburchak shakli o‘rnida uning nomini chiqaruvchi dastur tuzing.
UYGA VAZIFA
150
150
150
150
V BOB.
WWW-TEXNOLOGIYA VA HTML TILI
44-dars. PYTHONDA OBYEKTGA YO‘NALTIRILGAN
DASTURLASH. SINF VA OBYEKT
TUSHUNCHALARI
Dasturlash tillari yaratilganidan buyon
olimlar kompyuterni dasturlashning bir
necha usullarini ishlab chiqishga ulgurishdi.
Dasturlash tillarining yanada rivojlangan
turlari paydo bo‘lishi bilan dasturlarni
yozish usullari ham o‘zgardi. Dasturlash
texnologiyalari, algoritmlar yillar davomida
rivojlanib keldi. Natijada, dasturlashning
mashhur texnologiyalaridan biri –
obyektga
yo‘naltirilgan dasturlash
vujudga keldi.
Obyektga yo‘naltirildan dasturlash
–
o‘zaro bog‘liq xususiyat va usullarni alohida
obyektlarga birlashtirish orqali dastur
tuzish texnologiyasi.
Sinf
– obektlar tuzilmasini tavsiflovchi
tur.
Obyekt
– sinf namunasi.
TAYANCH TUSHUNCHALARI
Obyektga yo‘naltirilgan dasturlash (OYD) texnologiyasi o‘zaro bog‘liq xususiyat va
funksiyalarni alohida obyektlarga birlashtirilish orqali dasturlash imkonini beradi. Bunday
dasturlashda asosiy 2 ta sinf va obyekt tushunchalari mavjud.
Sinf
OYDning markazi bo‘lib, u o‘zida turli kod va ma’lumotlarni, bu ma’lumotlar qay tarzda
o‘zgarishini ifodalovchi xususiyatlarni saqlaydi. Sinf o‘z ichiga o‘zgaruvchi va metod (funksiya)
larni hamda qiymati o‘zgarmaydigan konstantalarni oladi. Ta’kidlash joizki, har bitta sinf bitta
obyekt tipi bo‘lib ham hizmat qiladi.
Dasturlashdagi
obyekt
tushunchasi ham haqiqiy hayotdagi obyektlarga o‘xshaydi. Ular ham
qandaydir xususiyatlar, bajariladigan funksiyalardan iborat. Obyektning xususiyatlari har
xil dasturiy o‘zgaruvchilardan iborat bo‘lib, ularni o‘zgartirish uchun qandaydir funksiyalar
bajariladi.
Sinf va obyektga oddiy misol
Hamma inson organizmi haqida quyidagi umumiy tasavvurga ega: ikkita qo‘l, ikkita oyoq,
bosh, ovqat hazm qilish tizimi, asab tizimi, miya va h. k.
Agar shu tasavvurni sinf deb atash mumkin bo‘lsa, u holda Ahmad, Saida ismli shaxslar
uning obyekti hisoblanadi.
Python obyektga yo‘naltirilgan dasturlash texnologiyasi tamoyillariga amal qiladi. Pythonda
satr, ro‘yxat, lug‘at kabilar obyekt hisoblanadi. OYD imkoniyatlari shuning o‘zi bilangina
cheklanmaydi. Dasturchi o‘z ma’lumot turi (sinfi)ni yozishi, undagi usullarini belgilashi
mumkin.
Jarayon ixtiyoriy hisoblanib, dastur tuzish davomida faqat o‘rnatilgan obyektlardan
foydalanish mumkin. Ammo OYD bir necha shaxs tomonidan uzoq muddatli dastur ishlab
chiqish uchun foydali hisoblanadi, chunki u kodni tushunishni osonlashtiradi.
151
151
151
151
class MyClass:
x = 5
“MyClass” nomli sinf yaratildi.
x
xususiyatiga 5 qiymati o‘zlashtirildi.
|
