150
14. 3. Geografiya sabaqların rejelestiriw
Geografiya
sabaqların
rejelestiriw
geografiya
ta’limindegi
tiykarg’ı
wazıypalardın’ biri esaplanadı. Geografiya sabaqların rejelestiriw eki bo’limnen ibarat:
oqıw pa’ni temalarının’ rejesi h’a’m sabaq rejesi; Sabaqtın’ na’tiyjeliligi onın’ qanday
rejelestirilgenine baylanıslı boladı.
Temanı rejelestiriwde geografiya predmeti bo’limleri boyınsha oqıw jılında
berilgen saatlar ko’lemi tiykarında bo’linedi. Bunda oqıtıwshının’ bilimler sistemasın
jetilistiriw jolların anıqlaw h’a’m h’a’m olardı qa’liplestiriwdin’ tiykarg’ı basqıshları,
tayanısh bilim h’a’m tu’siniklerdi ajıratıw, a’meliy jumıslar dizimin anıqlawdı
rejelestiriw ko’zde tutılg’an boladı. Temanı rejelestiriw to’mendegilerdi anıqlawg’a
imkan beredi; kurs boyınsha sabaq tu’rlerin anıqlaw; oqıwshılar h’a’m oqıtıwshılardın’
iskerligi usılların birgelikte qollaw. A’dette temalar rejedegi saatlar ko’lemi
o’zgermese, qosımshalar kiritilgen h’alda 3-4 jıl dawamında paydalanıwg’a arnalg’an
boladı.
Ha’zirgi da’wirde geografiya da’stu’rlerinin’ h’a’m predmetlerinin’ tiykarg’ı
o’zgesheligi, olardag’ı bilimlerdin’ klastan-klasqa quramalasıp barıwı. Sonlıqtan h’a’r
bir geografiya sabag’ı belgili bir bilim h’a’m ko’nlikpelerdi oqıwshılar ta’repinen o’z
betinshe o’zlestiriwin qa’liplestiriwde o’z aldına basqısh bolıwı lazım. Ulıwma
bilim
beretug’ın orta mekteplerdegi h’a’r bir klass predmeti boyınsha, bo’limler h’a’m
temalar boyınsha rejesi belgili bir-biri menen baylanısqan sistema dep qaralıwı lazım.
Usı sistemanın’ h’a’mme bo’limleri bir-biri menen tıg’ız baylanısqan h’a’m onı eki iri
bo’limge bo’liwimiz mu’mkin: ta’biyiy geografiya h’a’m ekonomikalıq geografiya. Usı
eki sistema bir birin toltırıwı lazım.
Sabaqtı rejelestiriw to’mendegi izbe-izlikte alıp barıladı: sabaq teması; sabaqtın’
tu’ri; ta’lim-ta’rbiyanın’ maqseti; qollanılatug’ın oqıtıw metodı; tayanısh tu’sinikler;
predmetler ara baylanıslar; ishki predmetler ara baylanıslar;
Usı mag’lıwmatlar keste formasında to’mendegishe ko’rsetiliwi lazım.
(İ.V.Dushina, 1985)
