149
xızmet qıladı. Jan’a temanı u’yreniw na’tiyjesinde oqıwshılardın’ bilimi ken’eyedi
h’a’m teren’lesedi, u’yrenilip atırg’an qubılıslardın’ ma’nisi ashıp beriledi.
Geografiyalıq bilim h’a’m ko’nlikpelerdin’ ta’repleri ko’rsetiledi. Jan’a temanı
u’yreniw ilgeri alıng’an bilimlerge su’yengen h’alda a’melge asırıladı. Demek, h’a’r bir
temanı u’yrenip atırg’anda predmetler-aralıq baylanıslar ashıp beriledi. Ma’selen, VI
h’a’m VII klasslarda h’a’r bir materikti h’a’m iri u’lkelerdin’ relefin u’yreniwde, V-
klassta litosfera temasında o’tilgen bilimlerge su’yenedi.
Alıng’an bilim h’a’m ko’nlikpelerdi bekkemlew geografiya sabaqlarının’
tiykarg’ı bo’limlerinin’ biri esaplanadı. Oqıwshılar bilimin bekkemlew eki usılda alıp
barıladı. Basqıshlı h’a’m juwmaqlı;
Geografiya sabaqlarında ko’binese basqıshpa-basqısh bilim h’a’m ko’nlikpelerdi
bekkemlew ken’ tarqalg’an. Bunda u’yreniletug’ın jan’a tema bir neshe bo’limlerge
bo’linedi. Ha’r bir bo’lim o’tilip bolg’annan son’ alıng’an bilimler bekkemlenedi.
Ma’selen: V-klassta masshtab temasın u’yreniwde onı to’mendegi bo’limlerge
bo’liwimiz mu’mkin:
masshtab ne; sanlı
masshtab; sızıqlı masshtab; so’zli masshtab.
Demek, usı temanı u’yreniwde oqıtıwshı masshtab h’aqqında tu’sinik beredi h’a’m onı
bekkemleydi. Son’ sanlı sızıqlı h’a’m so’zli masshtablardı tu’sindirip alıng’an
bilimlerdi jan’a mısallardı oqıwshılarg’a sheshtiriw arqalı bekkemleydi.
Alıng’an bilimlerdi bir neshe usıllar ja’rdeminde bekkemlew mu’mkin: test
tapsırmaları; a’meliy jumıslar; o’z betinshe jumıslar h’a’m t.b.
Oqıwshılar bilim h’a’m ko’nlikpelerin basqıshpa-basqısh bekkemlew menen
birge juwmaqlawda da bekkemlew mu’mkin. Bunda oqıwshılarg’a
tarqatpa material
beriw, yamasa bolmasa 3-4 oqıwshıdan awızeki soraw arqalı da bilimlerdi,
juwmaqlawdı bekkemlew mu’mkin. Juwmaqlawdan son’ oqıwshılar bilimlerine
qoyılg’an bah’alar dag’aza qılınadı.
