155
Bul sabaqlarda to’mendegi maqsetler a’melge asırıladı: jan’a temanı u’yreniw;
geografiyalıq ko’nlikpelerdi qa’liplestiriw; alıng’an bilim h’a’m ko’nlikpelerdi
tekseriw.
Aralas sabaqlar to’mendegi bo’limlerden ibarat: sho’lkemlestiriwshi bo’lim. Bul
bo’limde joqlama qılınadı, oqıwshılardın’ sabaqqa tayarlıg’ı yag’nıy oqıw quralları;
u’yge berilgen wazıypa tekseriledi; jan’a sabaqtın’ maqseti h’a’m wazıypaları, aldın’g’ı
sabaq penen jan’a tema arasında baylanıslılıq anıqlanadı h’a’m tu’sindiriledi; alıng’an
bilimler bekkemlenedi h’a’m sabaqta oqıwshılar
iskerligi tekseriledi; u’yge tapsırma
h’a’m onı orınlaw boyınsha ko’rsetpeler beriledi. ( İ.V. Dushina, 1985).
Aralas sabaqtın’ bo’limlerindegi maqsetlerdi a’melge asırıwda o’z aldına
metodlar tanlanadı, oqıtıwshı h’a’m oqıwshılardın’ birgelikte iskerliginin’ formaları
islep shıg’ıladı.
Degen menen, aralas sabaqtın’ turaqlı tu’rde bir formada o’tiliwi
oqıwshılardın’ sabaqqa qızıg’ıwshılıg’ın h’a’m dıqqatın pa’seytirip jiberedi h’a’mde
olardı zeriktirip qoyadı. Sonlıqtan aralas sabaqtın’ quramın, metodların h’a’m
do’retiwshilik formaların tez-tez almastırıp turıw lazım boladı.
Aralas sabaq to’mendegi jag’daylarda o’tkiziledi: ko’p saatlarg’a mo’lsherlengen
temalardı u’yreniwde; o’tkiziletug’ın tema aldın o’tilgen sabaq mazmunı
menen
baylanısqan bolsa;
Eger aralas sabaq teması aldın’g’ı o’tilgen sabaq penen baylanısqan bolsa,
sabaqtı oqıushılar o’tken sabaqta o’zlestirilgen bilimlerdi tekseriw h’a’m bah’alawdan
baslanadı. Bunday jag’daylarda u’yge tapsırma jan’a temanı o’tiwden aldın
yamasa
o’zlestirilgen bilimlerdi bekkemlewden aldın beriledi. U’yge tapsırma berilgende onı
orınlaw boyınsha metodikalıq ko’rsetpeler anıq tu’sinerli bolıwı lazım.
Ha’zirgi waqıtta geografiya ta’limi mazmunında teoriyalıq bilim beriwdin’ artıp
barıwın esapqa alıp, bilimlerdi bekkemlewdi jan’a temanı tu’sindirip atırg’anda
a’melge asırıw mu’mkin. Ma’selen: taw dizbekleri temasın o’tiwde magmatikalıq
sho’gindi h’a’m metamorfikalıq taw jınıslarının’ payda bolıwı h’a’m tarqalıwın
tu’sindiriw dawamında usı bilim h’a’m ko’nlikpelerdi birden quramalastırıp h’a’m
ulıwmalastırıp ketiw mu’mkin.
Bunda oqıw materialı belgili bo’limlerge bo’linedi h’a’m h’a’r bir bo’limi
boyınsha bilim h’a’m ko’nlikpeler bekkemlenedi, ma’selen: magmatikalıq taw
jınısların tu’sindirgennen son’ alıng’an bilimlerdi birden quramalastırıp ketiw
mu’mkin. Bunda magmatikalıq taw jınıslarının’ payda bolıwı (intruziv, effuziv) h’a’m
olardın’ o’zgesheliklerine tu’sinik beriledi.
Demek, aralas sabaqtın’ bo’limleri qatıp qalg’an na’rse emes, onı metodikalıq
jaqtan o’zgertirip turıw lazım boladı. Bazı jag’daylarda da’slep jan’a temanı o’tip, son’
156
u’yge berilgen tapsırmanı tekseriw mu’mkin. Ayrım h’allarda sabaqtı u’yge tapsırma
beriw menen de baslaw mu’mkin.
Aralas sabaqtı 5-klassta “Plan h’a’m reje”, “Jer qabıqları” 6-klassta h’a’r bir
materik h’am okeannın’ ta’biyiy sharayatın o’tiwde qollanıw mu’mkin.
