-su’wret. Ju’nya ju’zi xojalıg’ının’ strukturası

155 
Bul sabaqlarda to’mendegi maqsetler a’melge asırıladı: jan’a temanı u’yreniw; 
geografiyalıq ko’nlikpelerdi qa’liplestiriw; alıng’an bilim h’a’m ko’nlikpelerdi 
tekseriw.
Aralas sabaqlar to’mendegi bo’limlerden ibarat: sho’lkemlestiriwshi bo’lim. Bul 
bo’limde joqlama qılınadı, oqıwshılardın’ sabaqqa tayarlıg’ı yag’nıy oqıw quralları; 
u’yge berilgen wazıypa tekseriledi; jan’a sabaqtın’ maqseti h’a’m wazıypaları, aldın’g’ı 
sabaq penen jan’a tema arasında baylanıslılıq anıqlanadı h’a’m tu’sindiriledi; alıng’an 
bilimler bekkemlenedi h’a’m sabaqta oqıwshılar iskerligi tekseriledi; u’yge tapsırma
h’a’m onı orınlaw boyınsha ko’rsetpeler beriledi. ( İ.V. Dushina, 1985). 
Aralas sabaqtın’ bo’limlerindegi maqsetlerdi a’melge asırıwda o’z aldına 
metodlar tanlanadı, oqıtıwshı h’a’m oqıwshılardın’ birgelikte iskerliginin’ formaları 
islep shıg’ıladı. Degen menen, aralas sabaqtın’ turaqlı tu’rde bir formada o’tiliwi 
oqıwshılardın’ sabaqqa qızıg’ıwshılıg’ın h’a’m dıqqatın pa’seytirip jiberedi h’a’mde 
olardı zeriktirip qoyadı. Sonlıqtan aralas sabaqtın’ quramın, metodların h’a’m 
do’retiwshilik formaların tez-tez almastırıp turıw lazım boladı.
Aralas sabaq to’mendegi jag’daylarda o’tkiziledi: ko’p saatlarg’a mo’lsherlengen 
temalardı u’yreniwde; o’tkiziletug’ın tema aldın o’tilgen sabaq mazmunı menen 
baylanısqan bolsa; 
Eger aralas sabaq teması aldın’g’ı o’tilgen sabaq penen baylanısqan bolsa, 
sabaqtı oqıushılar o’tken sabaqta o’zlestirilgen bilimlerdi tekseriw h’a’m bah’alawdan 
baslanadı. Bunday jag’daylarda u’yge tapsırma jan’a temanı o’tiwden aldın yamasa 
o’zlestirilgen bilimlerdi bekkemlewden aldın beriledi. U’yge tapsırma berilgende onı 
orınlaw boyınsha metodikalıq ko’rsetpeler anıq tu’sinerli bolıwı lazım.
Ha’zirgi waqıtta geografiya ta’limi mazmunında teoriyalıq bilim beriwdin’ artıp 
barıwın esapqa alıp, bilimlerdi bekkemlewdi jan’a temanı tu’sindirip atırg’anda 
a’melge asırıw mu’mkin. Ma’selen: taw dizbekleri temasın o’tiwde magmatikalıq 
sho’gindi h’a’m metamorfikalıq taw jınıslarının’ payda bolıwı h’a’m tarqalıwın 
tu’sindiriw dawamında usı bilim h’a’m ko’nlikpelerdi birden quramalastırıp h’a’m 
ulıwmalastırıp ketiw mu’mkin. 
Bunda oqıw materialı belgili bo’limlerge bo’linedi h’a’m h’a’r bir bo’limi 
boyınsha bilim h’a’m ko’nlikpeler bekkemlenedi, ma’selen: magmatikalıq taw 
jınısların tu’sindirgennen son’ alıng’an bilimlerdi birden quramalastırıp ketiw 
mu’mkin. Bunda magmatikalıq taw jınıslarının’ payda bolıwı (intruziv, effuziv) h’a’m 
olardın’ o’zgesheliklerine tu’sinik beriledi. 
Demek, aralas sabaqtın’ bo’limleri qatıp qalg’an na’rse emes, onı metodikalıq 
jaqtan o’zgertirip turıw lazım boladı. Bazı jag’daylarda da’slep jan’a temanı o’tip, son’ 

156 
u’yge berilgen tapsırmanı tekseriw mu’mkin. Ayrım h’allarda sabaqtı u’yge tapsırma 
beriw menen de baslaw mu’mkin. 
Aralas sabaqtı 5-klassta “Plan h’a’m reje”, “Jer qabıqları” 6-klassta h’a’r bir 
materik h’am okeannın’ ta’biyiy sharayatın o’tiwde qollanıw mu’mkin. 

Download 1,58 Mb.