157
a’meliy iskerliginin’ artıwı menen a’h’miyeti ja’nede artadı. Bunday sabaqlarda
oqıwshılar iskerliginin’ tiykarg’ı forması bolıp a’meliy jumıslardı orınlaw esaplanıp,onı
orınlaw dawamında oqıwshılarda geografiyalıq ko’nlikpeler qa’liplesedi.
A’meliy jumıslar eki tu’rge bo’linedi: oqıtatug’ın (u’yretetug’ın) h’a’m
juwmaqlawshı.
U’yrenetug’ın a’meliy jumıslardın’ maqseti oqıwshılarg’a
belgili bir
geografiyalıq tapsırmalardı u’yretiw. Ma’selen: geografiyalıq koordinatalardı anıqlaw,
da’rya suw sarpın esaplaw, territoriyanın’ ta’biyiy geografiyalıq bo’liniwin du’ziw;
demografiyalıq ko’rsetkishlerdi esaplaw; Demek, u’yreniwshide a’meliy jumıslar
uaqtında tu’rli ko’nlikpeler qa’liplestiriledi, tiyisli bilimler bekkemlenedi.
Birneshe u’yreniwshi a’meliy jumıslardan son’ juwmaqlawshı a’meliy jumıs
o’tkiziledi. Onın’ maqseti alıng’an bilim h’a’m ko’nlikpelerdin’ o’zlestiriw da’rejesi
tekseriledi. Ma’selen: To’mengi A’miwda’rya u’lkesinin’ ta’biyiy geografiyalıq
du’zilisi ko’nlikpeleri qa’liplestirilgennen keyin O’zbekstannın’ basqa ta’biyiy
geografiyalıq u’lkelerin oqıwshılar a’meliy shınıg’ıw sabaqlarda o’z betinshe
u’yreniwleri mu’mkin. Bunın’ ushın ta’biyiy geografiyalıq u’lkelerdi u’yreniw
texnologiyasının’ 3-modulli dizimin islep shıg’ıw lazım.
Ha’r bir ta’biyiy geografiyalıq okrug to’mendegi modullerge bo’lip u’yreniledi:
ta’biyiy geografiyalıq rayonnın’ geografiyalıq jaylasıwı h’a’m shegaraları, jer betinin’
du’zilisi, geologiyalıq sharayatı h’a’m paydalı qazılmaları, ishki suwları, topırag’ı
o’simligi h’a’m h’aywanat du’nyası. Usı moduller ja’nede mayda modullerge bo’linedi.
Ma’selen: ekinshi moduldi to’mendegi modullerge bo’liwimiz mu’mkin: relefi;
rayonnın’ geologiyalıq du’zilisi; rayonnın’ paydalı qazılmaları. Oqıwshılar bilim h’a’m
ko’nlikpelerin jaqsı o’zlestiriwleri ushın usı modullerdi ja’nede maydaraq bo’limlerge
bo’liw mu’mkin; janılg’ı-energetika paydalı qazılmaları; metallar; metall emes paydalı
qazılmalar(5-suu’ret). Geografiyalıq qubılıslar h’a’mde
obektlerdi de modullerge
ajratıw mu’mkin. Ekonomikalıq h’a’m sotsiallıq geografiya sabaqlarında h’a’mme
xalıq xojalıg’ı tarmaqları yamasa ayırım ma’mleketlerdi modul texnologiyasınan
paydalanıp u’yreniw mu’mkin. Ma’selen: du’nya sanaatın u’yreniwde onı to’mendegi
modullerge bo’lip u’yreniw mu’mkin: metallurgiya sanaatı; mashina qurılısı; jen’il
sanaat; qurılıs; azıq-awqat sanaatı; h’a’m t.b. Olar o’z na’wbetinde ja’nede mayda
modullerge bo’linip ketedi. Ma’selen: mashina qurılısı to’mendegi modullerge
bo’linedi: avtomobil sog’ıw, stanok sog’ıw, podshipnik islep shıg’arıw, teplovoz
qurılısı, samolёt qurılısı, awıl xojalıg’ı mashina sanaatı, keme qurılısı h’a’m t.b.
Geografiyalıq ko’nlikpe h’a’m bilimlerdi qa’liplestiriw sabag’ı to’mendegi
bo’limlerge bo’linedi: ta’limli h’a’m ta’rbiyalı wazıypalardı qoyıw; oqıwshılardı oqıw
quralları menen tanıstırıw (sabaqlıq, karta,
kesteler, diagrammalar) olardın’ a’meliy
