|
Vaxabov X., Gaypova r., Tursinov mBog'liq Vaxabov X, Gaypova R, Tursinov M. Geografiyanı oqıtıw metodikasıDu’nya qaras ideyaları-
bul anıq geografiyalıq bilimler ideyasının’
ulıwmalasqanı esaplanadı. Geografiyada ta’biyatqa dialektikalıq jaqtan qaraw
ideyasına iye, sebebi h’a’mme ta’biyat qubılısları bir-biri menen tıg’ız baylanıslı.
3. 6. İshki predmetlerara baylanıslar
İshki predmetler ara baylanıslar-bul h’a’r bir kurstın’ belgili bir da’stu’r
tiykarında u’yreniliwi bolıp tabıladı. Bunda bilimlerdi, ko’nlikpelerdi h’a’m
du’nya qaras ideyalarının’ payda bolıwının’ izbe-izligi o’z aldına orın tutadı. (1-
suwret)
Ta’biyiy geografiya kursında bir qansha bilimler sisteması bolıp olar:
geologiyalıq-geomorfologiyalıq, klimatlıq, gidrologiyalıq h’a’m TTK lar h’a’m t.b.
Usı h’a’r bir sistemag’a teoriyalıq, empirikalıq bilimler, anıq ko’nlikpeler kiredi.
Ma’selen, h’awa-rayın baqlaw, klimat kartaların oqıw ko’nlikpeleri kirip, bilimler
h’a’r bir klassta rawajlandırılıp barıladı.
3-keste
Geologiyalıq- geomorfologiyalıq bilimlerdin’ rawajlanıwı
IV klass
V klass
VI klass
VII klass
Taw jınısları,
unıraw,jemiriliw
protsesi (t
0
, samal
h’a’m suw
ta’sirinde), jer astı
baylıqların qorg’aw
Jerdin’ ishki du’zilisi,
atmosfera,taw jınısı,
tegislikler, taw h’a’m
tegisliklerdin’ ishki h’a’m
sırtqı ku’shler ta’sirinde
o’zgeriwi. İnsan
do’retiwshiliginin’ relefke
ta’siri.
Jer qabıg’ı, materik
h’a’m okean jer
qabıg’ına qarap
h’a’reketshen’
bo’limleri. Jer qabıg’ı
du’zilisi Okean tu’bi
relefi. Qurg’aqlıq
relefi. .
Geoxronologiyalıq
keste, platforma,
geosinklinal,
tu’sinikleri.
tektonikalıq karta,
relef.
Ekonomikalıq geografiya kursının’ mazmunı to’mendegi tiykarg’ı tu’sinikler
boyınsha baylanıslardı esapqa alg’an h’alda anıqlanadı: o’ndiris, ekonomikalıq-
geografiyalıq jaylasqan orın, ta’biyiy resurslar, miynet resursları, xojalıg’ının’
tiykarg’ı tarmaqları h’a’m t.b.
Ta’biyiy h’a’m ekonomikalıq geografiyalıq predmetler o’z-ara tıg’ız
baylanısqan. Sebebi, o’ndiris ta’biyiy geografiyada insannın’ ta’biyatqa ta’siri
sıpatında u’yreniledi. Bunda islep shıg’arıwdın’ a’h’miyeti tiykarg’ı orın tutadı.
Ekonomikalıq geografiyada ta’biyiy geografiyalıq bilimler ta’biyiy baylıqlarg’a
xojalıq jaqtan bah’alawda qollanıladı.
|
| |
