36
3.4. Geografiya ta’liminin’ du’zilisi h’a’m ta’lim standartları
Geografiya ta’limi formaları h’a’m basqıshları tu’rlishe du’ziliske iye.
Geografiya ta’limi h’a’zirgi da’wirde to’mendegi bo’limlerge bo’linedi:
-
ulıwma bilimlendiriw mekteplerinde geografiya ta’limi;
-
akademiyalıq litsey h’a’m ka’sip-o’ner kolledjlerinde geografiya ta’limi;
-
joqarı oqıw orınlarında geografiya ta’limi;
-
ja’rdemshi mekteplerde geografiya ta’limi;
-
bilimin jetilistiriw orınlarındag’ı geografiya ta’limi.
Ulıwma bilimlendiriw mektepleri geografiyasının’ tiykarg’ı qag’ıydalarının’
biri ta’biyiy h’a’m ekonomikalıq geografiyanı o’z aldına u’yreniw bolıp
esaplanadı. Bul ulıwma bilimlendiriw mektepleri geografiyasında ekonomikalıq
geografiya tiykarların tolıq u’yreniwge imkan beredi.
Ulıwma bilim beretug’ın orta mekteplerde geografiya ta’limi izbe-iz tekshe
ta’rizli alıp barılıp, to’mengi klasstan joqarı klasslarg’a qaray quramalasıp baradı.
O’tilgen mag’lıwmatlar qaytalanıwg’a jol qoyılmaydı, jan’a mag’lıwmatlar ilgeri
o’tilgen mag’lıwmatlar tiykarında beriledi. Bul oqıwshılardın’ jan’a
mag’lıwmatlardı, ulıwma sabaqtı jaqsı h’a’m tolıq o’zlestiriw imkanın beredi.
Geografiya predmetinin’ ayırım kursların u’yreniw ta’rtibi to’mendegilerden
ibarat:
-
IV klass – Ta’biyat tanıw (34 saat)
-
V klass – Ta’biyiy geografiya baslang’ısh kursı (34 saat)
-
VI klass – Materikler h’a’m okeanlar ta’biyiy geografiyası (68 saat)
Ja’rdemshi mekteplerdegi geografiya kurslarının’ tiykarg’ı o’zgesheliklerinin’
biri olardın’ a’piwayılasqanlıg’ı esaplanadı.
O’zbekstan Respublikası g’a’rezsizlikke eriskennen keyin h’a’r bir pa’n
boyınsha ma’mleketlik bilimlendiriw standartları islep shıg’ıldı. Usı
standart
tiykarında geografiya ta’limi ma’mleketlik bilimlendiriw standartına sholıw
islendi. Bul sholıw eki bo’limnen ibarat:
- «Ta’lim mazmunının’ ma’jbu’riy minimumları»;
- «Pitkeriwshilerdin’ tayarlıq da’rejesine qoyılatug’ın talaplar»;
Ta’lim mazmunının’ ma’jbu’riy minimumı 6 bag’darda islep shıg’ıldı:
1. Geografiyanın’ teoriyalıq tiykarları
2. Geografiyanın’ izertlew metodları
3. Ta’biyiy h’a’m sotsiallıq- ekonomikalıq obektler.
4. Qubılıslar h’a’m protsessler
37
5. Du’nyanı tu’siniwdin’ materiallıq h’a’m morallıq ma’deniyatta
su’wretleniwi
6. Territoriya geografiyalıq sıpatının’ du’zilisi
Pitkeriwshilerdin’ bilim da’rejesine qoyılatug’ın minimal talaplar to’mendegi
ko’rsetkish arqalı anıqlanadı:
1. Ayta (ko’rsete) alıwı
2. Anıqlay (o’lshey) alıwı
3. Su’wretley alıwı
4. Tu’sindire alıwı
5. Boljay alıwı
