Geografiyalıq su’wretler (kartinalar) den paydalanıw texnologiyası.
Geografiya ta’liminde su’wretler ju’da’ ken’ qollanıladı. Olar arqalı geografiyalıq
qubılıslardın’ ko’rinisi menen birge olardın’ o’zine ta’n qa’siyetleri h’a’m ta’replerin
ashıp beredi.
Su’wretler (kartinalar) to’mendegi o’zgesheliklerge iye:
Su’wretler oqıwshılardın’ biliw iskerligin payda etiwge imkan beredi.
Su’wretlerden paydalang’an h’alda oqıwshılardın’ biliw iskerligin sho’lkemlestiriw
imkaniyatın beredi. Su’wretlerden paydalang’an jag’dayda oqıtıwshı su’wrettin’
mazmunı h’aqqında so’ylep beriwi, oqıwshılar menen sa’wbet o’tkiziwi yamasa
129
oqıwshılarg’a su’wretti o’z betinshe analiz etiw boyınsha tapsırmalar beriwi mu’mkin.
Ma’selen: sho’l ta’biyatı ko’rsetilgen su’wret. Qızılqum ta’biyiy geografiyalıq u’lkesi
u’yrenip atırg’an bolsa oqıtıwshı oqıwshılarg’a su’wretti analiz etiw arqalı
Qızılqumnın’ tiykarg’ı relef formaları, o’simlik h’a’m h’aywanat du’nyası h’aqqında
jazba tu’rde orınlawın tapsırıwı mu’mkin. Su’wret asıp qoyılg’anda klasstın’ h’a’mme
jerinen anıq ko’rinip turıwı kerek;
Ju’da’ jaqsı islengen su’wret geografiyalıq obekt, qubılıslar h’aqqında
ko’rinisler payda etiwde u’lken a’h’miyetke iye, sonın’ ushın olardın’ ayırımları
ta’biyatta baqlaw jumıslarının’ ornın basıwı mu’mkin. Ma’selen: oqıwshılar sho’l relef
formaların su’wrette ko’rip ol h’aqqında tolıq qıyalıy ko’riniske iye bolıwı mu’mkin.
Su’wretler a’sirese tikkeley ko’rip yamasa u’yrenip bolmaytug’ın geografiyalıq
qubılıslardı u’yreniwde u’lken a’h’miyetke iye. Ma’selen: Antarktida ta’biyatı, tornado,
tsunami h’a’m t.b. demek, su’wretler geografiyalıq qubılıslar h’aqqında ko’rinis etiwge
imkan beredi;
Oqıw su’wretleri (kartinalar) anıq geografiyalıq qubılıslardın’
ulıwmalasqan ko’rinisi esaplanadı. Ko’rkem su’wretler a’piwayı su’wretlerden
parıqlanıp, olarda qubılıslardın’ ayırım qa’siyetleri bo’rtilip ko’rsetiledi. Bunda
geografiyalıq qubılıslardı en’ tiykarg’ı ta’repleri an’sat o’zlestiriledi, uaqıya h’a’m
qubılıslardın’ en’ tiykarg’ı h’a’m ekinshi da’rejeli ta’replerin ajıratıp alıw imkanın
payda etedi. Bilimlerdi qa’liplestiriw protsesinde su’wretlerdi u’yreniw h’a’m analiz
etiw oqıtıwshı ja’rdeminde a’melge asırıladı. Bilimlerdi tekseriw h’a’m bah’alawda
oqıwshılar su’wretti o’z betinshe u’yrenedi, analizleydi h’a’m na’tiyjeler jazadı.
Su’wretlerdi u’yreniwdegi bunday jandasıw eki tiykarg’ı ta’lim ma’selelerin sheshiwge
imkan beredi; oqıwshılardı geografiyalıq biliw metodları menen tanıstıradı:
oqıwshılarda logikalıq pikirlewdi, abstrakt-teoriyalıq bilimlerdi iyelew qa’biletin
rawajlandırıwg’a imkan beredi. Bunday do’retiwshilik oqıwshılardın’ sezim qabıl
etiwine tayanadı.
Su’wretlerden paydalanıwdın’ tiykarg’ı talapları to’mendegilerden ibarat:
Su’wretler sabaq teması mazmunına say du’ziliwi kerek;
Su’wretlerte geografiyalıq obekt, qubılıslardın’ en’ tiykarg’ı belgileri
su’wretlengen bolıwı kerek;
Su’wret anıq h’a’m tolıq ko’riniwi kerek;
Mısalı ushın O’zbekstan xalıq su’wretshisi Shın’g’ıs Axmarovtın’ ta’biyat
ko’rinislerine arnalg’an su’wretlerinen O’zbekstan h’a’m Orta Aziya ta’biyiy
geografiyasın u’yreniwde ken’ paydalanıw mu’mkin. Su’wretlerdi analizlew tiykarında
oqıwshılar ulıwma tu’siniklerdi an’sat o’zlestiredi. Ma’selen: tegislikler, tawlar,
tropikalıq tog’aylar, Antraktida muz qatlamı, sho’ller, tawlar h’a’m t.b.
|
