“bevosita xotiraga kirish” (BXK) deb nom berilgan rejimda ishlay oladi.
Ushbu rejim amalga oshishi uchun CB ga qo'shimcha HOLD va HLDA
signallari kiritiladi. CB boshqaruv shinasining kirish qismiga HOLD ning
faol sathi etib kelganida mikroprotsessor o’z dasturi ishining ijrosini
to’xtatadi, shinalarining chiqish qismlarini yuqori impedan holatga
o’tkazib, chiqish qismidagi faol satlmi HLDA ga havola etadi. Bu esa, o’z
navbatida, magistral bo’ylab almashinish siklini boshlash mumkinligi
haqida boshqa faol qurilma uchun signal xizmatini o’taydi. Ushbu qurilma
o’z almashinish sikllarini nihoyasiga etkazgach, HOLD signalini uloqtirib
yuboradi. Shundan so’ng MP o’zining odatiy holatiga o’tib, dastur ishini
davom ettiradi.
MPdan dastur ishining me’yoriy kechishini o’zgartirish talab
etiladigan boshqa ish rejimi ham mavjud bo’lib, unga “uzilish” deb nom
berilgan. Zamonaviy mikroprotsessorlaming deyarli hammasi bitta yoki
bir nechta INTO, INTI va h. k. nomlanadigan tashqaridan uzib qo’yadigan
kirish qismlariga ega. Ushbu kirish qismlariga tizimda muayyan hodisalar
ro’y berayotganligi haqida dalolat beravchi signallar yetib keladi. MP esa,
o’z navbatida, kelgan signallarga muayyan tarzda munosabat bildirishi
lozim. Bunday kirish qismlaridan biriga faol sathli signal etib kelganida,
mikroprotsessor, me’yoriy tarzda kechayotgan dastur ishi uzilib, ishni
to’xtatishga sabab bo’lgan komanda manzilini xotiraga saqlaydi va
muayyan manzil bo’ylab CSEGga yozilib qolgan “uzilishga ishlov berish
kichik dasturi”ni (TQIKD) bajarishga kirishadi. Bimday kichik dastur
manzili “uzilish vektori” deb nomlanadigan maxsus xotira uyasiga
35
yozilgan. Dastur ishini uzgan har bir alohida manba o’z uzilish vektoriga
ega. TQIKDni bajarib bo’lgach, protsessor, xotirada saqlangan manzil
bo’yicha TQIKD ijrosi yakunlanadigan maxsus komandaga binoan ishi
uzilgan dastur ijrosiga qaytadi. Dastur ishi uzilishiga sababchi bo’lgan
manbalar jumlasiga ichki manbalar ham (ya’ni, mikrosxemaning “uzilish
so’raladigan kirish qismlari” deb nomlanadigan kirish qismlaridan biriga
kelishi), tashqi manbalar ham (ya’ni, muayyan sharoitlarga ko’ra
protsessor ichida generatsiyalanishi) kirishi mumkin. Bir vaqtning o’zida
bir nechta turlicha uzilish so’rovlari kelishi mumkinligi bois, bunday
so’rovlarning
har
biriga
alohida
xizmat
ko’rsatish
izchilligini
belgilaydigan muayyan tartib mavjud. Uning ishini MP ichida yoki maxsus
kontoller vositasida joriy etilgan “uzilishlarning ustuvor arbilraf tizimi
ta’minlaydi. Mulohaza yuritilayotgan tizimga muvofiq dastur ishi
uzilishiga sababchi bo’lgan har bir manba, unga xizmat ko’rsatilish
navbatini belgilab beradigan o ’z ustimligiga (doimiy yoki o’zgaruvchan
ustunlikka) ega. Bir vaqtning o’zida bir nechta uzilish so’rovlari kelgan
paytda dastavval ustunlik darajasi yuqori, shundan so’ng past darajali
uzilish so’rovlariga xizmat ko’rsatiladi. Ustunlik darajasi yuqori so’rov
asosiy dastur ishini qanday to’xtatib qo’ysa, ishi boshlangan past darajali
uzilishga ishlov berish kichik dasturining ishini ham xuddi shu tariqa
to’xtatib qo’yishi mumkin. Ayni paytda “kiritilgan uzilish” deb ataladigan
uzihsh vujudga keladi.
Mikroprotsessor registrlari funktsional jihatdan bir xil bo'lmaydi,
xususan: ulaming bir turi maTiunotlarni yoki manzilga oid axborotni
saqlash uchun xizmat qilsa, boshqa turi - MP ishini boshqarish uchun
xizmat qiladi. Shunga muvofiq barcha registrlami та 'lumotlar registrlari,
k o ’rsatkichlar va maxsus vazifalar bajaruvchi registrlarga farq qilish
mumkin. Ma’lumotlar registrlari operandlar manbalari va natija qabul
qilgichlar sifatida arifinetik va mantiqiy operatsiyalarda ishtirok etadi,
manzil registrlari yoki ko’rsatkichlar esa asosiy xotira qurilmasidagi
ma’lumotlar va komandalaming manzillarini hisoblab chiqarishda
qo’llaniladi. Maxsus registrlar MPning joriy holatiga indeks berish va
tarkibiy qismlarining ishini boshqarish uchun xizmat qiladi. Shunday
arxitektura ham bo’lishi joizki, ayni bir registrlar ma’lumotlami ham,
manzillarga oid axborotni ham saqlash uchun qo’llaniladi. Bunday
registrlar umummaqsadli registrlar (UMR) deb ataladi. Registrlaming u
yoki bu turidan foydalanish usullari MP arxitekturasining muayyan
xususiyatlarini belgilab beradi.
36
|
