texnologik
jarayon
rivojlanmoqda.
Masalan,
Intel
Amerika
kompaniyasining rejalari tobora ortmoqda. Bundan tashqari AMD
kompaniyasi o'zining Athlon, Phenom, Opteron
va Ryzen protsessorlari
bilan protsessorlami ishlab chiqarishda Intel kompaniyasiga kuchli raqobat
qilmoqda.
3.1.3. Mikroprosessorlar arxitekturasi
Tizimni boshqarish vazifasi xotira (X) va kiritish-chiqarish tizimi
(KChT) bilan xotira kanali va kiritish-chiqarish kanali orqali ulangan
markaziy protsessor (MP)ga yuklanadi. MP xotira ichidan muayyan
dastumi shakllantiruvchi komandalami solishtirib chiqarib, ularning kodini
ochadi. Komandalar kodi ochilishining natijasiga muvofiq MP xotira va
kiritish portlaridan ma’lumotlami tanlab olib,
ularga ishlov beradi va
xotiraga yoki chiqarish portlariga qaytarib yuboradi. Shu bilan birga
ma’lumotlami MP ishtirokisiz ham xotiradan tashqi qurilmalarga va aks
yo’nalishda kiritish-chiqarish imkoniyati mavjud. Bunday mexanizm
xotiraga to’g’ridan-to’g ’n kirish (XTTK) deb ataladi. MP tizimining har
bir tarkibiy qismi etarlicha murakkab ichki tuzilishga ega.
Foydalanuvchi nuqtai nazaridan qaraganda MP tanlash fursatida
mikroprotsessor imkoniyatlarining ma lum
darajada umumlashtirilgan
kompleks tavsiflariga ega
bo’lish maqsadga muvofiqdir.
Ishlab
chiqamvchi mutaxassis MPning faqat dasturlarda ochiq aks etadigan
hamda tizim ishining chizmalari va dasturlarini tayyorlash mobaynida
inobatga olinishi lozim bo’lgan komponentlarini anglab olib, o’zi uchun
tushuncha hosil qilib olishga ehtiyoj sezadi xolos.
Bunday tavsiflar
mikroprotsessor arxitekturasi tushunchasi orqali belgilanadi.
M ikroprotsessor
arxitekturasi
haqida
tushuncha.
Mikroprotsessor arxitekturasi
-
foydalanuvchi
nuqtai
nazaridan
qaraladigan mantiqiy tuzilish bo’lib, MP tizimini tuzish uchun zarur
bo’ladigan funktsiyalaming apparatlar va dasturlar vosita amalga
oshirilishiga ko’ra mikroprotsessorda joriy etiladigan imkoniyatlami
belgilab beradi. Mikroprotsessor arxitekturasi tushunchasi quyidagilami
aks ettiradi:
-
mikroprotsessor tuzilishini,
ya’ni
mikroprotsessomi
tashkil
etadigan tarkibiy qismlar komponentlarining majmui va ular orasidagi
aloqalami (foydalanuvchi uchun mikroprotsessoming registrli modeli bilan
cheklanish kifoyadir);
- ma’Iumotlaming taqdim etilish usullari va ularning formatlarini;
- tuzihshning dasturiy jihatdan foydalanuvchi uchun tushunarli
bo’lgan barcha elementlariga murojaat qilish usullarini (registrlarga,
32
doimiy va tezkor xotiralar uyalariga, tashqi qurilmalarga ma’lum manzil
bo’yicha murojaat qilish);
- mikroprotsessor tomonidan bajariladigan operatsiyalar to’plamini;
- mikroprotsessor tomonidan shakllantiriladigan
va iming ichiga
tashqaridan kirib keladigan boshqaruvchi so’zlar va signallar tavsifini;
- tashqi signallarga bildiriladigan munosabatlarni (uzilishlarga
ishlov berish tizimi va shu kabilar).
Mikroprotsessor tizimining xotira bo’shlig’ini shakllantirish usuliga
ko’ra MP arxitekturalari ikkita asosiy turga bo’linadi.
Dasturlar va ma'lumotlami saqlash uchun bitta xotira bo’shlig’i
qo’Uanilgan tuzihsh
fort Neyman arxitekturasi deb ataladi (dasturlarni
ma’lumotlar formatiga muvofiq keladigan formatda kodlash taklifmi
kiritgan matematik nomi berilgan). Bunda, dasturlar ham, ma’lumotlar
ham yagona bo’shliqda
saqlanib, xotira uyasidagi axborot turiga ishora
qiluvchi biror-bir alomat bo’lmaydi. Bunday arxitekturaning afzalliklari
jumlasiga mikroprotsessoming ichki tuzilishi nisbatan soddaligi va
boshqaruvchi signallar sonining kamligi kiradi.
Dasturlar xotirasi CSEG (ingl. Code Segment) va ma’lumotlar
xotirasi DSEG (ingl. Data Segment) o’zaro ajratilgan hamda har biri
o’zining manzilli bo’shlig’i va kirish usullariga ega bo’lgan tarzda
yaratilgan
tuzilish
