Kompyuter klassifikatsiyasi




Download 6,54 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/206
Sana19.02.2024
Hajmi6,54 Mb.
#158935
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   206
Bog'liq
Kompyuterli Loyihalash

Kompyuter klassifikatsiyasi. Kompyutemi uning har xil belgilari 
bo'yicha klassifikatsiya qilish mumkin. 
Hozirgi paytda hamma 
kompyuterlar 
foydalanilayotgan 
protsessorlaming 
turi 
bo‘yicha 
klassifikatsiya qilinadi, vaholanki, kompyuter tez ishlashiga uning deyarli 
hamma komponentlari ta’sir qiladi. 
-*
Hozirgi paytda sakkizinchi avlodga taalluqh protsessorlardan 
foydalanilmoqda. Ularga hozirgi paytda eskirgan protsessorlar Pentium IV  
va Intel Pentium Pro yo‘l ochdi. Ushbu avloddan boshlab protsessorlar 
uchta kategoriyada ko‘rilmoqda:
• boshlang‘ich darajadagi tizimlar (Celeron/Dual Core/Core i3/Core
i5);
• unumdor tizimlar (Intel Core 2 Quad/Core i7/Core i9);
• korporativ qoilanadigan tizimlar (Intel Xeon/Itanium).
Celeron protsessorlari faqat boshlang‘ich darajadagi tizimlarga 
taalluqli bo‘lishi mumkinligini e ’tiborga olib bo'lmaydi, kompyuterlaming 
boshqa kategoriyalari haqida ham bunday ф Ь bo‘lmaydi, chunki
31


texnologik 
jarayon 
rivojlanmoqda. 
Masalan, 
Intel 
Amerika 
kompaniyasining rejalari tobora ortmoqda. Bundan tashqari AMD 
kompaniyasi o'zining Athlon, Phenom, Opteron va Ryzen protsessorlari 
bilan protsessorlami ishlab chiqarishda Intel kompaniyasiga kuchli raqobat 
qilmoqda.
3.1.3. Mikroprosessorlar arxitekturasi
Tizimni boshqarish vazifasi xotira (X) va kiritish-chiqarish tizimi 
(KChT) bilan xotira kanali va kiritish-chiqarish kanali orqali ulangan 
markaziy protsessor (MP)ga yuklanadi. MP xotira ichidan muayyan 
dastumi shakllantiruvchi komandalami solishtirib chiqarib, ularning kodini 
ochadi. Komandalar kodi ochilishining natijasiga muvofiq MP xotira va 
kiritish portlaridan ma’lumotlami tanlab olib, ularga ishlov beradi va 
xotiraga yoki chiqarish portlariga qaytarib yuboradi. Shu bilan birga 
ma’lumotlami MP ishtirokisiz ham xotiradan tashqi qurilmalarga va aks 
yo’nalishda kiritish-chiqarish imkoniyati mavjud. Bunday mexanizm 
xotiraga to’g’ridan-to’g ’n kirish (XTTK) deb ataladi. MP tizimining har 
bir tarkibiy qismi etarlicha murakkab ichki tuzilishga ega.
Foydalanuvchi nuqtai nazaridan qaraganda MP tanlash fursatida 
mikroprotsessor imkoniyatlarining ma lum darajada umumlashtirilgan 
kompleks tavsiflariga ega 
bo’lish maqsadga muvofiqdir. 
Ishlab 
chiqamvchi mutaxassis MPning faqat dasturlarda ochiq aks etadigan 
hamda tizim ishining chizmalari va dasturlarini tayyorlash mobaynida 
inobatga olinishi lozim bo’lgan komponentlarini anglab olib, o’zi uchun 
tushuncha hosil qilib olishga ehtiyoj sezadi xolos. Bunday tavsiflar 
mikroprotsessor arxitekturasi tushunchasi orqali belgilanadi.
M ikroprotsessor 
arxitekturasi 
haqida 
tushuncha. 
Mikroprotsessor arxitekturasi 
-
foydalanuvchi 
nuqtai 
nazaridan 
qaraladigan mantiqiy tuzilish bo’lib, MP tizimini tuzish uchun zarur 
bo’ladigan funktsiyalaming apparatlar va dasturlar vosita amalga 
oshirilishiga ko’ra mikroprotsessorda joriy etiladigan imkoniyatlami 
belgilab beradi. Mikroprotsessor arxitekturasi tushunchasi quyidagilami 
aks ettiradi:
- mikroprotsessor tuzilishini, 
ya’ni 
mikroprotsessomi 
tashkil 
etadigan tarkibiy qismlar komponentlarining majmui va ular orasidagi 
aloqalami (foydalanuvchi uchun mikroprotsessoming registrli modeli bilan 
cheklanish kifoyadir);
- ma’Iumotlaming taqdim etilish usullari va ularning formatlarini;
- tuzihshning dasturiy jihatdan foydalanuvchi uchun tushunarli 
bo’lgan barcha elementlariga murojaat qilish usullarini (registrlarga,
32


doimiy va tezkor xotiralar uyalariga, tashqi qurilmalarga ma’lum manzil 
bo’yicha murojaat qilish);
- mikroprotsessor tomonidan bajariladigan operatsiyalar to’plamini;
- mikroprotsessor tomonidan shakllantiriladigan va iming ichiga 
tashqaridan kirib keladigan boshqaruvchi so’zlar va signallar tavsifini;
- tashqi signallarga bildiriladigan munosabatlarni (uzilishlarga 
ishlov berish tizimi va shu kabilar).
Mikroprotsessor tizimining xotira bo’shlig’ini shakllantirish usuliga 
ko’ra MP arxitekturalari ikkita asosiy turga bo’linadi.
Dasturlar va ma'lumotlami saqlash uchun bitta xotira bo’shlig’i 
qo’Uanilgan tuzihsh fort Neyman arxitekturasi deb ataladi (dasturlarni 
ma’lumotlar formatiga muvofiq keladigan formatda kodlash taklifmi 
kiritgan matematik nomi berilgan). Bunda, dasturlar ham, ma’lumotlar 
ham yagona bo’shliqda saqlanib, xotira uyasidagi axborot turiga ishora 
qiluvchi biror-bir alomat bo’lmaydi. Bunday arxitekturaning afzalliklari 
jumlasiga mikroprotsessoming ichki tuzilishi nisbatan soddaligi va 
boshqaruvchi signallar sonining kamligi kiradi.
Dasturlar xotirasi CSEG (ingl. Code Segment) va ma’lumotlar 
xotirasi DSEG (ingl. Data Segment) o’zaro ajratilgan hamda har biri 
o’zining manzilli bo’shlig’i va kirish usullariga ega bo’lgan tarzda 
yaratilgan 
tuzilish 

Download 6,54 Mb.
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   206




Download 6,54 Mb.
Pdf ko'rish