YASHIL IQTISODIYOTGA OʻTISH TEXNOLOGOYASI VA UNING
BOSQICHLARI
B.Gapparov, Jizzax politexnika instituti katta oʻqituvchisi
Yashil iqtisodiyotga oʻtishning dolzarbligi uglerod chiqindilarini kamaytirish,
bioxilma-xillikni saqlash va tabiiy resurslardan oqilona foydalanishga boʻlgan
ehtiyojning ortib borishi bilan bogʻliq. Zero, global iqlim oʻzgarishi va qayta
tiklanmaydigan resurslarning kamayishi sharoitida yashil iqtisodiyotga oʻtish
barqaror rivojlanishga erishishga qaratilgan jahon iqtisodiyotini rivojlantirishning
strategik yoʻnalishini ifodalaydi. Binobarin, mazkur jarayon, iqtisodiy oʻsish va
ijtimoiy
farovonlikni
ragʻbatlantirish
bilan
birga
atrof-muhitga
ta’sirni
“Yashil iqtisodiyot sari: nazariy va amaliy yondashuvlar tahlili”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
117
kamaytirishga yordam beradigan qayta tiklanadigan energiyadan tortib samarali
chiqindilarni boshqarishgacha boʻlgan keng koʻlamli texnologiyalar va
amaliyotlarni oʻz ichiga oladi. Shuning uchun ham har bir hududiy iqtisodiy subyekt
yashil iqtisodiyotga oʻtish boʻyicha oʻzining texnologiyasiga va rejaviy bosqichiga
ega boʻlmogʻi kerak. Quyida yashil iqtisodiyotga oʻtish boʻyicha namunaviy
texnologik tarkib va bosqichlar keltirilgan(1-jadval).
1-jadval
Yashil iqtisodiyotga oʻtish texnologiyasi va uning bosqichlari
t.r
Texnologiya tarkibi
Texnologiya bosqichlari
1.
Qayta tiklanadigan energiya
manbalarini joriy etish
Tadqiqot. Ishga tushuruvchi loyihalar.
Masshtabni kengaytirish
2.
Sanoat va qurilishda energiya
samaradorligi
Audit. Yechimlarni amalga oshirish.
Jarayonni optimallashtirish
3.
Barqaror suv resurslari boshqaruvi
Monitoring. Innovatsion texnologiyalar.
Amalga oshirish
4.
Yerdan oqilona foydalanish va
landshaftlarni tiklash
Rejalashtirish. Qayta tiklash. Barqaror
boshqaruv
5.
Resurslardan foydalanish
samaradorligini oshirish
Baholash.Texnologik innovatsiyalar.
Qayta ishlash
6.
Ekologik toza transportni rivojlantirish
Andozalash. Sinov. Bozorga kirish
“Yashil iqtisodiyotga oʻtish texnologiyasi va uning bosqichlari” jadvalining
tahlili yashil iqtisodiyot yoʻlida barqaror innovatsiyalarni joriy etishga kompleks
yondashuvni aks ettiradi
144
. Keling, jadvalda keltirilgan asosiy jihatlar va
bosqichlarning har birini batafsil koʻrib chiqaylik.
1. Qayta tiklanadigan energiya manbalarini joriy etish boʻyicha:
- birinchi qadam quyosh, shamol, gidroenergetika va bioenergiya kabi qayta
tiklanadigan energiya manbalarining imkoniyatlarini oʻrganishdir. Muayyan
mintaqa yoki jamoa uchun eng samarali manbalarni aniqlagandan soʻng, ishga
tushuruvchi
loyihalar
boshlanadi.
Ushbu
bosqich
real
sharoitlarda
texnologiyalarning amaliy yaroqliligini baholash uchun muhimdir. Yakuniy bosqich
- muvaffaqiyatli loyihalarni keng koʻlamli qoʻllash uchun kengaytirish, bu ham
texnologik, ham moliyaviy rejalashtirishni talab qiladi.
2. Sanoat va qurilishda energiya samaradorligi boʻyicha:
- energiya samaradorligi auditi binolar va sanoat jarayonlarida energiyadan
foydalanishni yaxshilash sohalarini belgilaydi. Yaxshilangan himoyalanish,
samarali yoritish va energiya tejovchi uskunalar kabi yechimlarni amalga oshirish
energiya sarfini sezilarli darajada kamaytirishga olib keladi. Shuning bilan
birgalikda, jarayonni optimallashtirish bosqichi ham samaradorlikni yanada oshirish
uchun yangi texnologiyalar va usullarni doimiy ravishda joriy etishni oʻz ichiga
oladi.
3. Barqaror suv boshqaruvi boʻyicha:
- suv resurslarini monitoring qilish suvning hozirgi holati va ehtiyojlarini
tushunish uchun kalit hisoblanadi. Tomchilatib sugʻorish tizimi, oqava suvlarni
144
Гаппаров Б. Н., Жуланов И. О. Традиции трудового воспитания узбекского народа (на примере работ
восточных мыслителей) // Общество. – 2020. – №. 1. – С. 66-68.
|
