“Yashil iqtisodiyot sari: nazariy va amaliy yondashuvlar tahlili”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
452
2-jadval
2024-yilda Qoraqalpogʻiston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahrida
raqamlashtirish sohasidagi xizmatlar koʻrsatishni rivojlantirishning
maqsadli koʻrsatkichlari
333
T/
r
Hududlar va
mas’ul
tashkilot
2024-
yilda IT-
xizmatla
r
eksporti
rejasi
(mln
dollarda)
shundan choraklar kesimida
(mln dollarda)
Ingliz tiliga
oʻqitiladigan
mutaxassisla
r soni
(soʻzlashuv
boʻyicha C1
darajasida)
Nemis va
boshqa
tillarga
oʻqitiladigan
mutaxassisla
r soni
(B2
darajasida)
I
chora
k
II
chora
k
III
chora
k
IV
chora
k
Respublika
boʻyicha
1 010
142,8
198
300
369,2
60 000
10 000
1.
Qoraqalpogʻisto
n Respublikasi
15
2
3
4,5
5,5
2 700
450
2. Andijon viloyati
50
7,5
10
15
17,5
5 100
850
3. Buxoro viloyati
40
6
8
12
14
3 300
550
4.
Jizzax viloyati
50
7,5
10
15
17,5
2 100
350
5.
Qashqadaryo
viloyati
20
3
4
6
7
5 100
850
6.
Navoiy viloyati
20
2
4
6
8
2 400
400
7.
Namangan
viloyati
20
2
3
6
9
5 100
850
8.
Samarqand
viloyati
50
7,5
10
15
17,5
7 200
1 200
9.
Surxondaryo
viloyati
20
2
4
6
8
4 500
750
10.
Sirdaryo
viloyati
20
2
4
6
8
1 800
300
11.
Toshkent
viloyati
35
5,3
7
10,5
12,2
6 600
1 100
12.
Fargʻona
viloyati
20
3
4
6
7
6 600
1 100
13. Xorazm viloyati
50
3
7
12
28
3 600
600
14. Toshkent shahri
100
15
20
30
35
3 900
650
15.
IT-park
500
75
100
150
175
-
-
2-jadvalda mamlakatimiz boʻyicha raqamli
xizmatlarni eksport qilish
imkoniyatlarini yaxshilashga qaratilgan choralarni amalga oshirish hamda erishilishi
lozim boʻlgan koʻrsatkichlar aks ettirilgan.
Yuqoridagilar asosida ta’kidlash lozimki, raqamli xizmatlar eksportining
oshirilishi mamlakat iqtisodiyotida xizmatlar sohasi ulushi ortishiga hamda iqtisodiy
rivojlanish tezlashishiga olib keladi.
333
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Mamlakatimizda raqamlashtirish sohasidagi xizmatlar eksportini
rivojlantirishga doir qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida” PQ-87-son Qarori. 26.02.2024.
https://lex.uz/docs/-
6816000
“Yashil iqtisodiyot sari: nazariy va amaliy yondashuvlar tahlili”
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
453
SUGʻURTA KOMPANIYALARI KAPITAL SAMARADORLIGINI
OSHIRISH ISTIQBOLLARI
H.Nematullayev, Andijon iqtisodiyot va qurilish instituti talabasi
Jahon amaliyotida aksariyat yirik kompaniyalarning
moliyaviy barqarorligi
asosan uning toʻlovga qobilligi va mavjud zaxiralarining miqdori bilan belgilanadi.
Ta’kidlash lozimki, birgina sugʻurta kompaniyalarini oladigan boʻlsak sugʻurta
bozorida zamonaviy moliyaviy instrumentlarni joriy etish, sugʻurta xizmatlarini
diversifikatsiyalash sugʻurta bozorini rivojlantirishda xalqaro ilgʻor tajoribalardan
foydalanish orqali moliyaviy barqarorlikni ta’minlash amaliyotini takomillashtirish
dolzarb masalalardan biri sifatida saqlanib qolmoqda.
Sugʻurta kompaniya
xususiy kapitalining miqdori, aktivlarining xajmi va
investitsiya siyosati kabilar barqarorlik holatiga ta’sir etuvchi bilvosita omillar
hisoblansada, ushbu moliyaviy koʻrsatkichlarning holati bevosita toʻlovga qobillik
va likvidlilik koeffitsientlarni me’yorlarini ta’minlashda
muhim ahamiyat kasb
etadi. Aksiyadorlik jamiyatlari moliyaviy barqarorlik holatini ifodalovchi muhim
koeffitsientlardan biri uning kapitalini yetarliligi va inqiroz extimolligini baholash
koʻrsatkichlari hisoblanadi. Shunga muvofiq, maqolani keyingi qismida “Kafolat
sugʻurta kompaniyasi” aksiyadorlik jamiyati misolida ushbu moliyaviy barqarorlik
koeffitsientlarini tahlil qilamiz. Moliyaviy tahlil jarayonida sugʻurta kompaniyalari
xususiy kapitalining qiymati va miqdorini ifodalovchi bir nechta koeffitsientlardan
foydalaniladi:
1. Xususiy kapitalning yetarlilik darajasini ifodalovchi koeffitsient.
Ushbu
koeffitsient moliyaviy resurslarni tarkibiy tuzilishi va sugʻurtalovchining aktivlari
qanchalik darajada xususiy kapital bilan ta’minlanganligini koʻrsatadi. Moliyaviy
tahlilchi va kreditorlarning fikriga koʻra, ushbu koeffitsient darajasini imkon qadar
yuqori boʻlishligi ijobiy hisoblanadi: xususiy kapital/jami aktivlar.
Sugʻurta kompaniyalari uchun ushbu koeffitsientning darajasi 0,2
va undan
yuqori boʻlib, aniqlangan natija esa kompaniyani moʻtadil (normal) holatda faoliyat
yuritayotganligini ifodalaydi. Sugʻurta kompaniyalari dastlabki faoliyatni tashkil
etish jarayonida toʻlovga qobillik darajasini oʻz mablagʻlari hisobiga ta’minlasa,
keyingi faoliyat bosqichlarida esa oʻz mablagʻlari va sugʻurta zaxiralari hisobiga
ta’minlanadi. Shunga muvofiq, sugʻurtalovchining oʻz mablagʻlarini qoplash uchun
yetarliligini baholash quyidagi jadval ma’lumotlarida keltirilgan (1-javdal).
2. Xususiy kapitalni majburiyatlarga
nisbati koeffitsienti, sugʻurta
kompaniyasining xususiy kapitali miqdori qarz kapitali miqdoridan qancha yuqori
ekanligini koʻrsatadi: xususiy kapital/majburiyatlari. Mazkur koeffitsientga
qoʻyiladigan minimal miqdor koʻrsatkich 1 ga teng boʻlib, aniqlangan natija 1 dan
qancha yuqori boʻladigan boʻlsa, toʻlovga qobillik koʻrsatkichi mos ravishda yuqori
boʻlib oʻz mablagʻlari hisobidan majburiyatlarni bajara olish imkoniyatining yuqori
ekanligini koʻrsatadi.
