Yashil iqtisodiyot sari: nazariy va amaliy yondashuvlar tahlili

“Yashil iqtisodiyot sari: nazariy va amaliy yondashuvlar tahlili” 
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
 
452 
2-jadval 
2024-yilda Qoraqalpogʻiston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahrida 
raqamlashtirish sohasidagi xizmatlar koʻrsatishni rivojlantirishning 
maqsadli koʻrsatkichlari
333
 
T/
r
Hududlar va 
mas’ul 
tashkilot
2024-
yilda IT-
xizmatla
r 
eksporti 
rejasi
(mln 
dollarda)
shundan choraklar kesimida
(mln dollarda)
Ingliz tiliga 
oʻqitiladigan 
mutaxassisla
r soni
(soʻzlashuv 
boʻyicha C1 
darajasida) 
Nemis va 
boshqa 
tillarga 
oʻqitiladigan 
mutaxassisla
r soni
(B2 
darajasida) 
I 
chora
k
II 
chora
k
III 
chora
k
IV 
chora
k
Respublika 
boʻyicha
1 010
142,8
198
300
369,2
60 000
10 000
1. 
Qoraqalpogʻisto
n Respublikasi 
15 
2 
3 
4,5 
5,5 
2 700 
450 
2. Andijon viloyati 
50 
7,5 
10 
15 
17,5 
5 100 
850 
3. Buxoro viloyati 
40 
6 
8 
12 
14 
3 300 
550 
4. 
Jizzax viloyati 
50 
7,5 
10 
15 
17,5 
2 100 
350 
5. 
Qashqadaryo 
viloyati 
20 
3 
4 
6 
7 
5 100 
850 
6. Navoiy viloyati 
20 
2 
4 
6 
8 
2 400 
400 
7. 
Namangan 
viloyati 
20 
2 
3 
6 
9 
5 100 
850 
8. 
Samarqand 
viloyati 
50 
7,5 
10 
15 
17,5 
7 200 
1 200 
9. 
Surxondaryo 
viloyati 
20 
2 
4 
6 
8 
4 500 
750 
10. 
Sirdaryo 
viloyati 
20 
2 
4 
6 
8 
1 800 
300 
11. 
Toshkent 
viloyati 
35 
5,3 
7 
10,5 
12,2 
6 600 
1 100 
12. 
Fargʻona 
viloyati 
20 
3 
4 
6 
7 
6 600 
1 100 
13. Xorazm viloyati 
50 
3 
7 
12 
28 
3 600 
600 
14. Toshkent shahri 
100 
15 
20 
30 
35 
3 900 
650 
15. 
IT-park 
500 
75 
100 
150 
175 
- 
- 
2-jadvalda mamlakatimiz boʻyicha raqamli xizmatlarni eksport qilish 
imkoniyatlarini yaxshilashga qaratilgan choralarni amalga oshirish hamda erishilishi 
lozim boʻlgan koʻrsatkichlar aks ettirilgan. 
Yuqoridagilar asosida ta’kidlash lozimki, raqamli xizmatlar eksportining 
oshirilishi mamlakat iqtisodiyotida xizmatlar sohasi ulushi ortishiga hamda iqtisodiy 
rivojlanish tezlashishiga olib keladi. 
333
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Mamlakatimizda raqamlashtirish sohasidagi xizmatlar eksportini 
rivojlantirishga doir qo’shimcha chora-tadbirlar to’g’risida” PQ-87-son Qarori. 26.02.2024. 
https://lex.uz/docs/-
6816000
  

“Yashil iqtisodiyot sari: nazariy va amaliy yondashuvlar tahlili” 
mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy anjuman
 
453 
SUGʻURTA KOMPANIYALARI KAPITAL SAMARADORLIGINI 
OSHIRISH ISTIQBOLLARI 
H.Nematullayev, Andijon iqtisodiyot va qurilish instituti talabasi 
Jahon amaliyotida aksariyat yirik kompaniyalarning moliyaviy barqarorligi 
asosan uning toʻlovga qobilligi va mavjud zaxiralarining miqdori bilan belgilanadi. 
Ta’kidlash lozimki, birgina sugʻurta kompaniyalarini oladigan boʻlsak sugʻurta 
bozorida zamonaviy moliyaviy instrumentlarni joriy etish, sugʻurta xizmatlarini 
diversifikatsiyalash sugʻurta bozorini rivojlantirishda xalqaro ilgʻor tajoribalardan 
foydalanish orqali moliyaviy barqarorlikni ta’minlash amaliyotini takomillashtirish 
dolzarb masalalardan biri sifatida saqlanib qolmoqda.
Sugʻurta kompaniya xususiy kapitalining miqdori, aktivlarining xajmi va 
investitsiya siyosati kabilar barqarorlik holatiga ta’sir etuvchi bilvosita omillar 
hisoblansada, ushbu moliyaviy koʻrsatkichlarning holati bevosita toʻlovga qobillik 
va likvidlilik koeffitsientlarni me’yorlarini ta’minlashda muhim ahamiyat kasb 
etadi. Aksiyadorlik jamiyatlari moliyaviy barqarorlik holatini ifodalovchi muhim 
koeffitsientlardan biri uning kapitalini yetarliligi va inqiroz extimolligini baholash 
koʻrsatkichlari hisoblanadi. Shunga muvofiq, maqolani keyingi qismida “Kafolat 
sugʻurta kompaniyasi” aksiyadorlik jamiyati misolida ushbu moliyaviy barqarorlik 
koeffitsientlarini tahlil qilamiz. Moliyaviy tahlil jarayonida sugʻurta kompaniyalari 
xususiy kapitalining qiymati va miqdorini ifodalovchi bir nechta koeffitsientlardan 
foydalaniladi: 
1. Xususiy kapitalning yetarlilik darajasini ifodalovchi koeffitsient. Ushbu 
koeffitsient moliyaviy resurslarni tarkibiy tuzilishi va sugʻurtalovchining aktivlari 
qanchalik darajada xususiy kapital bilan ta’minlanganligini koʻrsatadi. Moliyaviy 
tahlilchi va kreditorlarning fikriga koʻra, ushbu koeffitsient darajasini imkon qadar 
yuqori boʻlishligi ijobiy hisoblanadi: xususiy kapital/jami aktivlar. 
Sugʻurta kompaniyalari uchun ushbu koeffitsientning darajasi 0,2 va undan 
yuqori boʻlib, aniqlangan natija esa kompaniyani moʻtadil (normal) holatda faoliyat 
yuritayotganligini ifodalaydi. Sugʻurta kompaniyalari dastlabki faoliyatni tashkil 
etish jarayonida toʻlovga qobillik darajasini oʻz mablagʻlari hisobiga ta’minlasa, 
keyingi faoliyat bosqichlarida esa oʻz mablagʻlari va sugʻurta zaxiralari hisobiga 
ta’minlanadi. Shunga muvofiq, sugʻurtalovchining oʻz mablagʻlarini qoplash uchun 
yetarliligini baholash quyidagi jadval ma’lumotlarida keltirilgan (1-javdal). 
2. Xususiy kapitalni majburiyatlarga nisbati koeffitsienti, sugʻurta 
kompaniyasining xususiy kapitali miqdori qarz kapitali miqdoridan qancha yuqori 
ekanligini koʻrsatadi: xususiy kapital/majburiyatlari. Mazkur koeffitsientga 
qoʻyiladigan minimal miqdor koʻrsatkich 1 ga teng boʻlib, aniqlangan natija 1 dan 
qancha yuqori boʻladigan boʻlsa, toʻlovga qobillik koʻrsatkichi mos ravishda yuqori 
boʻlib oʻz mablagʻlari hisobidan majburiyatlarni bajara olish imkoniyatining yuqori 
ekanligini koʻrsatadi.
 

Download 8,74 Mb.