• 6.2. Izolyatsiyalarning deffektlarini aniqlash usullari
    		•

    Yuqori kuchlanish texnikasi




    Download 6,12 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet100/152
    Sana21.02.2024
    Hajmi6,12 Mb.
    #160215
    1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   152
    Bog'liq
    YUQORI KUCHLANISH TEXNIKASI

    Nazorat savollari 
    1. 
    Izolyatsiyani profilaktik sinash deganda nimani tushunasiz? 
    2. 
    Izolyatsiyani profilaktik sinash qanday maqsadlarda amalga 
    oshiriladi? 
    3. 
    Dielektrikning sifatini yomonlashishini belgilovchi asosiy ko’rsatkich 
    nima? 
    4. 
    Dielektrik isrofni ko’rsatuvchi asosiy parametr nimadan iborat? 
    5. 
    Ko’p qatlamli izolyatsiya qanday qurilmalarda qo’llaniladi? 
    6.2. Izolyatsiyalarning deffektlarini aniqlash usullari 
    Izolyatsiyani tekshirishning barcha usullarini buzuvchi va buzmaydigan 
    usullarga bo’lamiz. Birinchisiga izolyatsiyani oshirilgan kuchlanish bilan sinash 
    kirsa, ikkinchisiga izolyatsiyani teshilishiga olib keladigan kuchlanish qo’ymasdan 
    bajariladigan usullar kiradi. 
    Izolyatsiyada paydo bo’ladigan deffektlarni aniqlash uchun quyidagi 
    buzmaydigan usullar ishlab chiqilgan va ular amalda qo’llanib kelinmoqda: 
    a) izolyatsiyaning qarshiligini o’lchash yoki sirg’ish tokiga bo’lgan 
    o’tkazuvchanlikni o’lchash; 
    b) dielektrik yo’qotish burchagini o’lchash; 
    v) dielektrikning sig’imini o’lchash; 
    g) kuchlanishning taqsimlanishini o’lchash; 
    d) izolyatsiyadagi xususiy (qisman) razryadlanishni o’lchash; 
    e) dielektrikni rentgen nurlari va ulьtra tovush bilan tekshirish. 
    1. Izolyatsiyani uning qarshiligini yoki o’tkazuvchanlik bo’yicha tekshirish. 
    Bu profilaktik sinash usuli eng oddiy, shuning uchun u juda keng 
    qo’llaniladi. Bu usul bo’yicha izolyatsiyaning qarshiligini o’lchash asboblar 

    248 
    yordamida amalga oshiriladi va asboblarning ko’rsatkichi faqat sekin polyarlanish 
    jarayoniga ta’sir ko’rsatadi (6.1- rasm). Qarshiliq quyidagicha aniqlaniladi: 
    i
    U
     
    R
    iz

    . Tabiiyki, tokning pasayishi bilan izolyatsiyaning qarshiligi o’sadi. Tajriba 
    yuli 
    bilan 
    o’rnatilganki, ko’pchilik izolyatsiyalovchi konstruktsiyalarda 
    polyarlanishning vaqt doimiysi T bir minutdan kam. Kuchlanish qo’yilgandan 
    T=1min lahzadan keyin 
    iz
    R
    turg’unlashgan qiymatiga erishadi. Bu qarshiliq 
    izolyatsiyani kesib o’tadigan o’tkazuvchan yo’lning mavjudligini bildiradi. Bu 
    qarshilikning keskin tushib ketishi dielektrikda deffektning rivojlanayotganini 
    bildiradi. 
    6.1- rasm. O’zgarmas kuchlanishda izolyatsiya orqali oqayotgan tok va izolyatsiya qarshiligining 
    o’zgarishi. 
    Izolyatsiya polyarlanish (qutblanish) tokining pasayishi va izolyatsiyaning
    qarshiligining vaqt bo’yicha o’sishini xarakterlaydi. Qarshilikning o’sishi 
    1
    2
    t
    t
    R
    R
    nisbat bilan ifoda etiladi. Bu yerda 
    1
    t
    R
    va 
    2
    t
    R
    izolyatsiyaning 
    1
    t
    va 
    2
    t
    lahzalarda 
    o’lchangan aktiv qarshiligi. 
    Izolyatsiyaning qarshiligini o’lchash megommetr orqali amalga oshiriladi. 
    Izolyatsiyadagi sirg’ish toki dielektrikning o’tkazuvchanligi yoki uning 
    sirtini ko’payishi bilan oshib boradi.
    2. Izolyatsiyani dielektrik isroflar burchagi bo’yicha tekshirish. 

    249 
    Dielektrik orqali qutblanish tokining oqishi izolyatsiyani qizishiga olib 
    keladi. U bilan bog’liq energiya isrofiga dielektrik isrof deyiladi. Sanoat 
    chastotasida dielektrik isrof asosan tezkor qutblanish hisobiga paydo bo’ladi. 6.2- 
    rasmda keltirilgan almashtirish sxemasiga o’zgaruvchan kuchlanish qo’yilganda 
    o’rnatilgan qutblanish toki 
    rC
    va 
    R
    shaxobchalari orqali oqadi.
    6.2- rasm. Izolyatsiyaning almashtirish sxemasi. 
    Sxemada oqayotgan aktiv tok yig’indisi quyidagicha aniqlanadi: 











    2
    1
    1

    Download 6,12 Mb.
    1   ...   96   97   98   99   100   101   102   103   ...   152




    Download 6,12 Mb.
    Pdf ko'rish