Yuqori kuchlanish texnikasi

250 
6.3- rasm. Sanoat chastotasidagi kuchlanish ostidagi izolyatsiyada tok va kuchlanishning vektor 
diagrammasi. 
Shunga ko’ra dielektrik isrofni o’lchashda almashtirish sxemasidagi (6.2- 
rasm) rC shaxobcha nazorat qilinadi. Dielektrik yo’qotish burchagi birinchi 
navbatda izolyatsiyada tashqi qo’shimchalarning, xususan, namlanishning 
mavjudligini bildiradi. 
Agar 


R
qabul qilsak (6.1) va (6.2) ifodalardan quyidagini hosil qilamiz: 
2
0
0
1
)
(
C
C
)
C
C
(
tg










.
(6.4) 
Bu ifodadan ko’rinadiki, dielektrik isrof 

tg
ob’ektning absolyut sig’imiga 
bog’liq bo’lmasdan, faqat sig’imlarning nisbati 

С
С
0
ga bog’liq. Shuning uchun 

tg
izolyatsiya sifatining universal ko’rsatkichi hisoblanadi. Agar dielektrikda 
gazli ulanishlar soni ko’p bo’lsa, ular o’zi- o’zidan 

tg
ni o’sib ketishiga olib 
kelmaydi, chunki neytral gazlar juda past dielektrik isrofga ega. Biroq, gazli 
ulanishdagi 
elektr 
maydon 
kuchlanganligi 
o’lchash 
paytida 
kritik 
kuchlanganlikdan katta bo’lsa gazli ulanishda ionlanish jarayoni boshlanib 

tg
keskin o’sib ketadi.
Katta sig’imli jihozlar (masalan, katta quvvatli generatorlar, elektr 
motorlari, transformotorlar, kabellar va kondensatorlar) uchun dielektrik isrofning 
qiymati izolyatsiyadagi shunday deffektlarni masalan ho’llanish, umumiy eskirish 

251 
va buzilishni ko’rsatsada, mahalliy deffektlar o’ta rivojlanmagan bo’lsa uni ilg’ay 
olmaydi. 
Ko’p qatlamli dielektriklarning sig’imini chastota o’sishi bilan kamayib 
borishini ushbu formula bo’yicha aniqlash mumkin: 
2
2
2
1
1
2
2
2
2
2
1
2
2
1
2
1
1
2
2
1
2
1
1















C
C
C
С
)
C
C
(
g
)

Download 6,12 Mb.