64
bilan qancha ko‘p miqdor suyuqlik o‘zaro ta`sirlashsa, shuncha ko‘p integral
issiqlik ajralib chiqadi. Integral ho‘llanish issiqligi bilan differentsial ho‘llanish
issiqligi orasida quyidagi bog’lanish bor:
dx
Q
Q
d
x
i
0
(28)
Agar berilgan suyuqlik miqdori sirt bilan o‘zaro ta`sirlashadigan
miqdordan ortiq bo‘lsa, bu holda kuzatiladigan integral issiqlik to‘g’ridan –
to‘g’ri ho‘llanish issiqligi deb yuritiladi. Sirtda monomolekulyar qavat hosil
bo‘lganida Q
i
to‘liq ho‘llanish issiqligiga teng bo‘ladi.
Umumiy sirti katta
bo‘lgan sistemalar (kukun va g’ovak jismlarning) ho‘llanish issiqligi J/m
2
yoki
J/g bilan ifodalanadi. Ko‘pincha uning qiymatlari 5-1000 J/g atrofida bo‘ladi.
Ho‘llanish vaqtida issiqlik chiqarishi sababli suyuqlik hajmi kattalashishiga
asoslanib tajribada ho‘llanish issiqligini aniqlash mumkin. Buning uchun Dyuar
idishi olib uning ichiga kapillyar naychaga ulangan probka tushiriladi, bu
probkaga bir-biridan ajratilgan sanaladigan suyuqlik
va qattiq jism joylangan
bo‘ladi.
Kapillyar naychaga hajmi issiqdan kattalashadigan suyuqlik (masalan,
toluol) solingan va naycha darajalangan bo‘ladi. Probka chayqatilganda
ho‘llovchi suyuqlikka ho‘llanuvchi qattiq jism (odatda kukun holatda) tekkanida
ho‘llanish issiqligi chiqishi tufayli kapillyar naychadagi toluolning sathi
balandlashadi. Bu balandlikni o‘lchab, ho‘llanish issiqligini
hisoblab chiqarish
mumkin.
Temperatura ortishini maxsus termometr yoki termopara yordamida
o‘lchaydigan maxsus kalorimetrlar yordami bilan ham ho‘llanish issiqligini
aniqlash mumkin.
Quyidagi jadvalda floridinning turli erituvchilarda ho‘llanish issiqliklari
keltirilgan.
