• 17-rasm. Shternning qo‘sh elektr qavat sxemasi.
  • § 14. ELEKTROKINETIK POTENTSIAL VA UNGA TA`SIR ETUVCHI




    Download 3,22 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet43/94
    Sana25.11.2023
    Hajmi3,22 Mb.
    #105433
    1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   94
    Bog'liq
    13243 2 9B900252011957A9E57AA7C4C13796761311A2AB (1)

     
    § 14. ELEKTROKINETIK POTENTSIAL VA UNGA TA`SIR ETUVCHI 
    OMILLAR
    Tayanch so‘z va iboralar: Mitsellyar nazariya va intermitsellyar suyuqlik 
    tushunchasi, elektrokapillyar hodisalar, Lippman tenglamasi. 
    Qo‘sh elektr qavatning tuzilishi haqidagi 1924 yilda Shtern taklif qilgan 
    nazariyada Gel’mgol’ts-Perren va Gui–Chepmen nazariyalari birlashtiriladi. U 
    quyidagi faraziyalarni ilgari suradi: birinchidan, har qanday ion o‘ziga xos aniq 
    o‘lchamga ega; ikkinchidan, ionlar Van–der–Vaals kuchlari ta`sirida o‘ziga xos 
    ravishda – qattiq faza sirtiga adsorbilana oladi. Lekin qarshi ionlar qattiq faza 
    sirtiga ion radiusidan kattaroq masofaga qadar yaqinlasha olmaydi, chunki Van–
    der–Vaal’s kuchlari elektrik tabiatga ega bo‘lmaganidan ularning ta`siri masofa 
    kattalashishi bilan tezda susayib ketadi; bu kuchlar sirtdan taxminan 0,1-0,3 nm 
    uzoq masofalarga qadargina o‘z ta`sirini ko‘rsata oladi. Shtern fikriga muvofiq, 
    qarshi ionlarning faqat bir qismi qattiq faza yaqinida 1-2 molekula radiusiga 
    teng masofada Gel’mgol’ts qavatini hosil qiladi.
    17-rasm. Shternning qo‘sh elektr 
    qavat sxemasi. 
    Sirtdagi 
    ionlar 
    zaryadini 
    batamom 
    kompensatsiyalash uchun zarur bo‘lgan 
    qarshi ionlarning qolgan qismi esa 
    diffuzion qavatda joylashadi (17-rasm).
    Shunday 
    qilib 
    qo‘sh 
    elektr 
    qavatning tuzilishi qattiq faza sirtida 
    zaryadning hosil bo‘lish mexanizmiga 
    emas, 
    balki 
    zaryadlarning 
    sirtda 
    joylashishiga bog’liq ekan. 
    Rasmda - φ

    qattiq faza sirtidagi barcha ionlar potentsiali, φ
    δ
    – Gel’gol’ts qavati 
    ichida φ
    0
    ning pasayishi, (φ
    0
    - φ
    δ
    ) esa φ
    0
    ning diffuz qavatda pasayishi: 


    83 
    φ
    0
    = φ
    δ
    + (φ
    0
    - φ
    δ

    AV – siyqalanish tekisligi. 
    Shtern nazariyasi kolloid zarrachalarning qayta zaryadlanish hodisasini 
    tushuntira oldi, chunki Shtern fikricha, qo‘sh elektr qavatning tuzilishiga qarshi 
    ionlar tabiati katta ta`sir ko‘rsatadi. Agar eritmaga elektrolit qo‘shilsa, diffuz 
    qavat qisqarib qarshi ionlar adsorbsiya qavatga ko‘proq yig’ila boshlaydi
    buning natijasida qo‘sh elektr qavat Gel’mgol’ts va Perren sxemasiga yaqin 
    tuzilishga ega bo‘lib qoladi, bunda (dzeta-potentsial) ξ – potentsial qiymati 
    kamayadi. Agar eritma suyultirilsa, diffuz qavat, aksincha kattalashadi va ξ – 
    potentsial ko‘payadi. 
    Qo‘sh elektr qavat tuzilishiga qarshi ionlarning xilma xil valentlikka ega 
    ekanligi ham katta ta`sir ko‘rsatadi, chunki Shtern fikricha diffuz qavatning 
    qalinligi va adsorbsiya qavatdagi ionlar soni ularning valentligiga bog’liqdir. 
    Qarshi ionning valentligi qancha katta bo‘lsa, diffuz qavat shuncha yupqa va ξ – 
    potentsial shu qadar kichik qiymatga ega bo‘ladi. 

    Download 3,22 Mb.
    1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   ...   94




    Download 3,22 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    § 14. ELEKTROKINETIK POTENTSIAL VA UNGA TA`SIR ETUVCHI

    Download 3,22 Mb.
    Pdf ko'rish