|
Z. A. Sulaymonova, D. A. Hazratova, S. A. Karomatov kolloid kimyoBog'liq 13243 2 9B900252011957A9E57AA7C4C13796761311A2AB (1)
Almashinish adsorbsiyasi. Qattiq jismga birinchi navbatda shu jismning
kristallik panjarasi tarkibida bo‘lgan ionlar adsorbilanadi. Masalan: Al(OH)
3
ga
birinchi bo‘lib Al
3+
yoki OH
-
ionlar adsorbilanadi. Ba`zan adsorbent o‘z
tarkibidagi ionlardan birini elektrolit ionlariga almashtiradi. Bunga almashtirish
adsorbsiyasi deyiladi.
Almashtirish adsorbsiyasini masalan, elektrolit eritma adsorbsiyasi
natijasida bentonit sirtidagi N
+
ionlari K
+
va Na
+
hamda boshqa ionlarga
almashinadi. Natijada bentonitning disperslik darajasi o‘zgaradi. Agar tarkibida
bir necha modda aralashmasi bo‘lgan eritma qalin adsorbent ustunidan (masalan,
adsorbent to‘ldirilgan ustundan) o‘tkazilsa aralashmadagi xar qaysi modda
adsorbentning ma`lum qismlariga adsorbilanadi. Natijada adsorbent qavatida bir
zona xosil bo‘ladi. bu hodisani rus botanigi T. Svet 1903 yilda topgan va rangli
modda xlorofilni adsorbent ustunidan o‘tkazilganda turli rangli zonalar xosil
bo‘lgan va aralashmaning komponentlari bir-biridan ajratilgan. Bu usul
xromatografik adsorbsion usul deyiladi.
Ion almashish xromatografiyasida ion almashish jarayoni permutit v seolit
deyilgan anorganik adsorbentlar yordamida amalga oshiriladi. Permutit
Na
2
[Al
2
Si
3
O
10
]∙5H
2
O tarkibli alyumosilikat bo‘lib, u kaolin, ortoklaz va soda
aralashmasini qizdirib suyuqlantirish natijasida olinadi. Permutit eritmaga
tushsa, uning Na ionlari Ca, Mg, Fe kabi ionlar bilan almashinadi. Suvlarni
texnikada permutit orqali tozalashadi.
§ 13. KOLLOID SISTEMALARNING ELEKTR XOSSALARI
Tayanch so‘z va iboralar: Qo‘sh elektr qavat haqida tushuncha, qo‘sh
elektr qavat tuzilishi haqidagi nazariyalar, elektrokinetik hodisalar, elektroforez
va elektroosmos.
|
| |
