SPORTCHILARDA HARAKAT MALAKALARINI
SHAKLLANTIRISH
Jism oniy m ashq jara y o n in in g asosiy m aq sad i sp o rtc h id a eng yuqori
(m aksim al) darajada jism oniy sifatlarni o ‘stirish d a n ib oratd ir. B uning
uchun m urabbiy o ‘z tarbiyalanuvchilariga m usobaqa vaqtida b or kuchini
safarbar qilish m alakalarini singdirish u c h u n u la r b ilan reja asosida
uzluksiz m ashg‘u lo tla r o 'tk azib boradi, u larn i tin im siz m ashq qildiradi.
S po rtch in in g o ‘zi esa m usobaqalarda g 'a la b a
qilish u ch u n m urabbiy
yordam ida sport faoliyati bilan m ustaqil sh u g ‘ullanish ga o d atlan ad i,
natijada u n d a sp o rt m alakasi va ko‘n ik m alari tak o m illash ib boradi.
Shu o ‘rinda ta ’kidlash joizki, ayrim m urabbiylar sportchilarning jism oniy
sifatlarini o ‘stirish d a sam arad o r uslu b lar m avjud ek an lig in i yaxshi
bilm aydilar. U lar m ashg‘ulotlar jarayonida y uqori m alakali sportchilarni
sport m usobaqasiga tayyorlashda zam onaviy ilm iy yondashuvlarga asos-
lanm agan u slublardan foydalanib k elm oqdalar. Bu m u rabbiyning b i
rinchi xatosi b o ‘lib, sportchini harakatlantiruvchi
faoliyat turlarini chek-
lab q o ‘yadi. Jism o n iy m ashq dasturi m a z m u n i h a r b ir sp o rtch id a b ir
xil harakat m alakalarini vujudga keltiradi. Y u q o ri m alakali sp o rtch ilar
bilan ishlashda ushbu d astur m azm uniga am al qilib, ularning individual
xususiyatlarini yetarli darajada e ’tiborga olm aslik
m urabbiyning ikkinchi
jiddiy xatosi hisoblanadi. H ar bir m urabbiy o d am b olasining m uskul
tu z ilis h i, q a ttiq h a y a jo n la n g a n d a u n i o ‘tk a z is h q o b iliy a ti, su yak
t o ‘qim alarining
tuzilishi, yuqori kuchlanish b ilan bajarilgan jism on iy
m ashqlarning sportch i organizm iga ta ’siri, tu rli sp o rtch ilar organizm ida
bu ta ’sirning farq qilish xususiyatlarini tu sh u n ish i zarur.
B a’zi b ir jis m o n iy m ad an iy a t va s p o rt m u ta x a ssisla ri s p o rtc h i
organizm ining tash q i t a ’sirlarga javobini ifod alashda «aks etilishi», «aks
etish vaqti», «tezlik» va « m alaka-ko ‘nikm a» kabi
ata m a la rd a n b irining
o ‘rniga ikkinchisini alm ashtirib ishlatadilar. M asalan , sp ortchi z o ‘r
tezlikka ega deb gapiradilar. T o ‘g ‘ri, sp o rtch i m u rak k ab harakatlarn i
tez, aniq bajara olish xususiyatiga ega b o ‘lishi m u m k in . A m m o s o ‘nggi
yillarda o ‘tkazilgan ilmiy tajribalarning an iq lash ig a qarag and a, vaqt
reaksiyasi deyilg anda sportchining
s ta rtd a n o tilib chiqishi, tepilgan
to ‘pning harakat tezligi, shuningdek, sp o rtc h in in g dastlabki z o ‘r berib
bajargan harak ati tushuniladi.
