1.19-shakI.
Abu AH ibn Sino mexanizmlari (Xasr).
a - tishli uzatma; b - bloklar yordamida yuk ко 'tarish qurilmasi; d - chig 'iriq rasmi;
e - chig'iriqning chizmasi; f - richag va vint chizig'iga asoslangan qurilma rasmi;
g - qurilmaning chizmasi; h - tishli uzatma va richag asosida ishlaydigan qurilma;
i - qurilmaning chizmasi.
Hozirgi paytda bu usul Beruniydan deyarli 500
yil keyin yashab
o ‘tgan Postelning nomi bilan bog‘liq bo‘lgan holda
«Postelning qutbiy
azim utalproyeksiyasi» deb ataladi.
Abu Rayhon Beruniy fazoviy obyektlami
tavsiflashda Farobiy kabi
uchta o ‘lchovdan keng foydalangan.
«
Mineralogiya» nomli mashhur asarida
minerallaming qiyofasini
ta’riflashda konus, ko‘pyoq, nuriya, havoiy so‘zlaridan foydalanadi. Bu
yerda «
Nuriya» (alangasimon) sirt arabcha «
tetraedr», «
havoiy» esa
«ok-
taedr» m a’nosida berilgan.
Abdurahmon al-Xaziniy o ‘zining
«Hikmatlar mezoni» kitobida o ‘z
davriga mansub (XII asr) fizikaga doir bir qancha asboblaming chizma
larini beradi.
Sharqning ilk o ‘rta asr buyuk olimlaridan yana biri o ‘z
davrining
yetuk tabibi Abu ali ibn Sino (980-103 7)dir.
U meditsina sohasida yirik
asarlar yaratish bilan birga astronomiyaga tegishli
va falsafiy asarlar
yaratdi, ilmiy kashfiyotlar qildi.
Ibn Sino o ‘z ilmiy faoliyatida tasvirlar chizish nazariyasini kashf etib,
ancha yuqori darajadagi chizmalar chizishni tavsiya qilgan.
20
