3.30-shakl.
О,
va
0 :
m arkazli
aylanalar
О
m arkazli aylananing ichki tom oniga
urinib tutashm a hosil qilinsa, bunday tutashm a
ichki tutashm a deyiladi
(3.30-shakl,
b).
3 .3 1 -shakl,
a
da tashqi va ichki tutashm ali detal berilgan b o ‘lib, oldin
tashqi, keyin ichki tutashm asi bajarilsin.
Tashqi tutashma yasash.
3.31-shakl,
b
da
O,
va (9, m arkazlardan,
m os ravishda,
R,
va
R:
radiuslar bilan chizilgan
ikki aylanani berilgan
R
radius yordam ida tashqi tutashtirish ko'rsatilgan. Vositachi aylananing
О
m arkazini berilgan aylanalardan
R
m asofada joy lashtirish kerak. M a ’-
lum ki, aylanalardan nuqtaning uzoqligi radial chiziq b o 'y ich a o'lch anad i.
Shuning uchun
Oj
m arkazdan
R,+R
radius bilan
0 2
m arkazdan esa
R,+R
radius bilan yoylar chizam iz. Bu yoylam ing kesishuv nuqtasi
О
tutashm a
m arkazi b o 'lad i.
О
m arkazni
O,
va CMar bilan
birlashtiram iz va ulam ing
aylanalam i kesgan nuqtalarini, m os ravishda, 7 va 2 bilan belgilaym iz.
1
va 2 tutashish nuqtalari b o 'lad i.
Endi ulam i
О
m arkazdan
R
radius bilan
tutashtirib, yasashlam i yakunlaym iz. Shunday qilib,
aylanalam ing tashqi
tutashm asida tutashm aning m arkazi
О
berilgan aylanalam ing radiuslari-
ga tutashm a radiusini q o 'sh ish orqali topiladi.
Ichki tutashma yasash.
R adiuslari te g is h lic h a ^ v a i? , ham da m arkaz-
lari
(),
va
0 2
nuqtalarda joylashgan aylanalar
R
radius bilan tutashtirilishi
(3 .3 1 -shakl,
d)
va bunda tutashm a yoyi aylanalam ing
har ikkisiga botiq,
y a ’ni ichki tom oni bilan urinishi talab qilinsin.
90
