28
kashtachilik
uslublari, milliy taomlar, milliy matolar bilan o‘quvchilar yaqindan tanishishga harakat
qildilar.
Shuningdek, texnologiyani amalga tatbiq etish jarayonida amaliy mashg‘ulotlarni tashkil etish va
o‘tkazishga ham keng e’tibor qaratish zarur. Jumladan, O‘zbekiston – ko‘p millatli diyor (6-sinf Vatan
tuyg‘usi, amaliy mashg‘ulot).
Maqsad: o‘quvchilarni O‘zbekistonning ko‘p millatli tarkibi bilan tanishtirish.
Vazifalar: o‘quvchilarda turli millatlarning e’tiqodiga hurmat hissini qaror toptirish; ularning boshqa
millatlarning
urf-odatlari, rasm-rusmlariga tolerant munosabatda bo‘lishlariga o‘rgatish: ijodkorlik
sifatlarini shakllantirish.
Mashg‘ulotning borishi:
O‘qituvchi: O‘quvchilar, qani aytingchi, O‘zbekistonda qanday millat vakillari istiqomat qilishadi?
(O‘quvchilarning bir nechta javobi tinglanadi).
To‘g‘ri, respublikamizda turli xil millat vakillari istiqomat qilishadi. Hozirda O‘zbekistonda 136
millat va elat vakillari yashashadi.
Siz qanday o‘ylaysiz, O‘zbekistonda eng ko‘p sonli millat vakillarini kimlar tashkil etadi?
(O‘quvchilarning javoblari).
O‘zbekiston aholisining 80%dan ortig‘ini o‘zbek millatiga mansub kishilar tashkil etadi.
O‘quvchilar, o‘zbeklardan tashqari respublikamizda yana qanday millat vakillari istiqomat
qilishadi? (O‘quvchilarning javoblari).
O‘qituvchi: O‘zbekiston o‘z tarkibiga ko‘ra ko‘pmillatli davlat hisoblanadi. Aholining ko‘pchilik
qismini (80%dan ortig‘i)ni o‘zbeklar, qolgan qismini esa, ruslar (5,5%), tojiklar (5%), qozoqlar (3%),
qoraqalpoqlar (2,5%), tatarlar (1,5%) tashkil etadi. Aholisining 88% musulmon diniga e’tiqod qiladi,
qolganlari
xristianlik, buddiylik, iudaizm kabi dinlarga e’tiqod qilishadi. O‘zbekistonda ta’lim yetti til
(o‘zbek, qoraqalpoq, rus, qozoq, tojik, qirg‘iz, turkman)da olib boriladi.
Keling bolalar endi, sizning tengdoshlaringizning O‘zbekistonda yashovchi uch millat vakillarining
madaniyati haqidagi ma’lumotlarini tinglaymiz.
Birinchi o‘quvchi (rus millati haqida ma’lumot beradi). Ona tili – rus tili. Dini xristian. Uylari
to‘rtburchak shaklda quriladi. Xonalari ixcham, o‘ziga xos ko‘rinishga ega bo‘ladi. Asosan, cho‘chqa, baliq
go‘shtidan qilingan taomlarni sevib iste’mol qilishadi. Ruslar, ayniqsa, borщni juda mazali tayyorlashadi.
Qishda sho‘ba va paltolarda, yozda esa, yengil kiyimlarda yurishadi.
Ikkinchi o‘quvchi. (tatar millati haqida ma’lumot beradi). Ona tili – tatar. Dini – islom. Tatarlarning
uyi labirint ko‘rinishida quriladi, ko‘k va yashil ranglar bilan bo‘yaladi. Ayol va erkaklarning ustki kiyimi
beshmet deb nomlanadi. Erkaklari boshlariga do‘ppi, ayollari esa do‘xoba ro‘mol o‘rashadi. Tatarlarning
milliy oyoq kiyimi “ichigi” deb ataladi.
Uchinchi o‘quvchi (qozoq millati haqida ma’lumot beradi). Ona tili – qozoq tili. Dini – islom.
Qozoqlar o‘ziga xos o‘tovlar qurishadi. Qimiz va qazini sevib iste’mol qilishadi. Milliy taomi –
“Beshbarmoq” deb ataladi.
O‘qituvchi. Bolalar bugun biz siz bilan O‘zbekiston xalqining ko‘pmillatli
ekanligi haqida
gaplashdik. Hozir aytib o‘tilganlar asosida o‘z daftarlaringizga “O‘zbekiston – ko‘p millatli diyor”
mavzusida bayon yozing.
Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda biz, 5-9-sinf o‘quv rejasidan o‘rin olgan o‘quv fanlari, sinf
soatlari hamda darsdan tashqari ta’lim-tarbiyaviy jarayonlarda bir qator mavzularni o‘tishda treninglar, rolli
o‘yinlar, ijtimoiy-psixologik muloqot loyihalari, ekskursiyalar uyushtirish usullaridan foydalanishni
tavsiya qilamiz.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasini
yanada rivojlantirish
bo‘yicha Harakatlar strategiyasi to‘g‘risida”gi Farmoni. // Harakatlar strategiyasi asosida jadal taraqqiyot
va yangilanish sari. – T.: G‘afur G‘ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2017. – 92 b.
Safarova R.G‘., Sh.Ne’matov va boshq. O‘quv predmetlari mazmunini aniqlovchi asosiy
parametrlar. – T.: Fan va texnologiya, 2011. –160 b.
Yusupova X.I. Ta’lim oluvchilarni millatlararo muloqotga tayyorlashning nazariy asoslari. //
Monografiya. - Toshkent: Fan va texnologiya, 2013. -152 b.
Vatan tuyg‘usi: Umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 6-sinflari uchun o‘quv qo‘llanmasi/ Mas’ul
muharrir A.Erkayev. – 4-nashri. – Toshkent: Ma’naviyat, 2011. -112b.
