34
Tıǵızlıqtıń birligi 1
kg
m
3
.
temir
= 7800
kg
m
3
. Bul temirden jasalǵan, tárepleri 1 m den bolǵan
kubtıń massası 7800 kg ǵa teń boladı degendi bildiredi. Tap usınday
kólemi 1m
3
bolǵan mıs kubtıń massası 8900 kg boladı. Tıǵızlıqtı
g
sm
3
ta da ańlatıw múmkin. Bunda
kg
m
3
tan
g
sm
3
qa tómendegishe
ótiledi:
ρ
=
=
=
1
3
1000
kg
m
g
1000000sm
3
=
=
1
1000
3
3
0 001
g
sm
g
sm
,
. Gazlardıń tıǵızlıǵı
kishi, suyıqlıqlarda úlkenirek boladı. Qattı denelerdiń tıǵızlıǵı olardıń
tıǵızlıǵınan úlken boladı (16-súwret).
1 sm
3
1 sm
3
1 sm
3
1 sm
3
Hawa
Suw
Qorǵasın
Sınap
m = 0,00129 g
1 g
11,3 g
13,6 g
16-súwret.
17-súwret.
Demek, qanday da bir zattıń yaki
deneniń tıǵızlıǵın anıqlaw ushın onıń
kólemin hám massasın ólshew menen
tabıladı eken. Hár qanday kólemdegi
deneniń massasın tárezide ólshew
múmkin. Lekin mudamı denelerdiń
kólemin
sızǵısh
penen
anıqlap
bolmaydı. Mısalı: júzik, sırǵa. Suwda
erimeytuǵın denelerdiń kólemi tómendegishe anıqlanadı (17-súwret).
Menzurkaǵa suw quyılıp, onıń kólemi V
1
belgilep alınadı. Sońınan
oǵan júzikti túsirip, suwdıń keyingi kólemi V
2
jazıp alınadı. Bunnan
júziktiń kólemi
V = V
2
–V
1
. Demek, júziktiń kólemi 2,8 sm
3
2 sm
3
= 0,8
sm
3
qa teń.
