ZattíŃ DÚzilisi haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar mexanikalíq qubíLÍslar haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar denelerdiń teńsalmaqlíLÍǴÍ

Download 8,97 Mb. Pdf ko'rish
bet	62/126
Sana	21.11.2023
Hajmi	8,97 Mb.
	#102642

1 ... 58 59 60 61 62 63 64 65 ... 126

Bog'liq
Fizika 6-klass

F
F
l
l
1
2
2
1
=
bunda: l
1
– OA aralıq uzınlıǵı bolıp, F
1
kúshtiń iyini.
l
2
– OB aralıq uzınlıǵı bolıp, F
2
kúshtiń iyini.
Rıchagtıń teńsalmaqlılıqta bolıw shárti Arximed tárepinen tabılǵan.
F
1
·
l
1
= F
2
·
l
2
dan
M
1
= M
2
bolǵanda aylanıw kósherine iye bolǵan deneler teńsalmaqlılıqta
bolatuǵını kelip shıǵadı. Buǵan momentler qaǵıydası delinedi.
Kórip ótilgen tájiriybede M
1
kúsh momenti rıchagtı saat tili
baǵıtında aylandırıwǵa háreket etse, M
2
kúsh momenti onı saat tiline
qarsı baǵıtta háreketke keltiredi.
55-súwret.
Rıchaglar turmıs hám texnikada keń qollanıladı.
Mısalı, ápiwayı qayshını alıp qarasaq, onda qoldıń F
1
kúshi
sabına, F
2
kúsh bolsa gezlemege qoyıladı. F
2
kúsh aylanıw kósherine
jaqın jaylastırǵanlıqtan F
1
den úlken boladı. Usı principke tiykarlanıp
shegeni suwıratuǵın atawız, qańıltır kesetuǵın qayshılar isleydi
(57-súwret). Aldıńǵı temalarda kórip ótilgen iyinli tárezi – iyinleri teń
bolǵan rıchag bolıp tabıladı. Eger tárezi iyinleri hár túrli uzınlıqta
alınsa, kishi massalı tárezi tasları menen úlken massalı denelerdi
ólshew múmkin.

89
56-súwret.
57-súwret.
F
1
F
2
Insan hám haywanlardıń dúzilisinde rıchag principinde isleytuǵın
músheleri de bar. Qol hám ayaqtıń súyekleri bulshıq etleri menen
rıchagtı payda etedi.
1. Taxtaǵa qaǵılǵan shegeni qol kúshi menen tartıp suwırıp alıw
qıyın. Lekin atawız benen ańsat ǵana suwırıp alsa boladı.
Sebebi nede?
2. Ózińiz kórgen qanday mexanizmlerde rıchag qollanılǵan?
3. Júk tiyelgen mashina yaki vagondaǵı júktiń massasın mashina-
dan túsirmesten qanday tárezide ólshew múmkin?

Download 8,97 Mb.

1 ... 58 59 60 61 62 63 64 65 ... 126

Download 8,97 Mb.

Pdf ko'rish