96
3-keste
Qozǵalmal
ı yaki qozǵalmas blok
94–98%
R
ıchag-vintli
domkrat
95–97%
Qolda ayland
ırılatuǵın lebyodka
80%
Vintli domkrat
30–40%
P.J.K. arttırıw ushın mexanizmniń awırlıǵı, ondaǵı súykeliwlerdi
kemeytiwge háreket etiledi. Konstrukciyaları jetilistiriledi
Ámeliy tapsırma
69-súwret.
Ilmekli taxtashanı alıp onı dinamometrge ildirip, awırlıǵı
F
awır
nı ólsheń. Taxtasha ildirilgen dinamometrdi áste joqarıǵa kóterip
kóriń. Stol yaki uzın sızǵısh járdeminde qıya tegislik payda etiń.
Taxtashanı sızǵısh ústinde tegis júrgizip, dinamometr kórsetiwin jazıp
alıń (69-súwret). Qıya
tegislik biyikligi h tı hám uzınlıǵı
S ti ólshep
alıń. Alınǵan maǵlıwmatlardan paydalanıp, qıya tegisliktiń P.J.K. in
η =
F
awır
·
h
F ·
s
· 100% formuladan esaplań.
1. Mexanikanıń altın qádesin shıǵırıq mısalında dálilleń.
2. Ápiwayı mexanizmler ne ushın jumıstan utıs bermeydi?
3. Qıya tegisliktiń uzınlıǵı arttırılatuǵın bolsa, onıń PJK i qalay
ózgeredi?
97
9shınıǵıw
1. Rıchagtıń uzın iyini 6 m, qısqa iyini 2 m ge teń. Uzın iyinine
10 N kúsh tásir etetuǵın bolsa, qısqa tárepiniń ushı
menen qanday
awırlıqtaǵı júkti kóteriw múmkin (
Juwabı: 30 N).
2. Bala qozǵalmas blokta júkti joqarıǵa shıǵarmaqta. Balanıń
massası 50 kg bolsa, bul blok járdeminde qanday maksimal awırlıqtaǵı
júkti kóteriwi múmkin?
g ≈ 10
N
kg
(
Juwabı: 500 N). Juwabıńızdı tiykarlań.
3. Qıya tegislikten júkti biyiklikke kóteriwde 20 Dj jumıs orınlandı.
Bunda PJK 80% bolǵan mexanizmnen paydalanıladı. Paydalı jumıstı
tabıń (
Juwabı: 16 Dj).
4. Deneniń uzınlıǵı 6 sm, eni 8 sm bolıp, tuwrı tórtmúyeshlik
kórinisinde. Onıń massa orayı qálegen ushınan esaplansa,
neshe
santimetr uzaqlıqta boladı? Juwabıńızdı sızılmada tekserip koriń.
5*. Qudıqtan shelekke suw tartılmaqta. Shelektiń kólemi 10
l.
Arqan oralatuǵın barabannıń radiusı 10 sm, tutqası 50 sm ge teń. Suw
shıǵarıw ushın tutqaǵa qanday kúsh penen tásir etiwi tiyis?
g ≈ 10
N
kg
(
Juwabı: 20 N).
6. Dene qıya tegislikten 15 N kúsh tásirinde kóteriledi. Dene
awırlıǵı 16 N, qıya tegislik biyikligi 5 m, uzınlıǵı 6,4 m. Qıya
tegisliktiń PJK in tabıń. (
Juwabı: 83,3%).
