• Ámeliy tapsırma
  • ZattíŃ DÚzilisi haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar mexanikalíq qubíLÍslar haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar denelerdiń teńsalmaqlíLÍǴÍ




    Download 8,97 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet92/126
    Sana21.11.2023
    Hajmi8,97 Mb.
    #102642
    1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   126
    Bog'liq
    Fizika 6-klass

    48-TEMA
    JAQTÍLÍQTÍŃ TUWRÍ SÍZÍQ
    BOYLAP TARQALÍWÍ. SAYA HÁM YARÍM SAYA
    Jaqtılııqtıń tarqalıwın úyreniw ushın tómendegi tájiriybeni kórip
    óteyik. Jaqtılıq deregi (M) hám ekran (E) aralıǵına qanday da bir
    tosqınlıq (T) qoyayıq (103-a súwret). Sonda ekranda tosıq payda etken
    sayanı kóremiz. Eger derek (M) penen ekran aralıǵına sańlaǵı bar
    tosqınlıq (TT) qoysaq, ekranda sańlaq kórinisine sáykes jaqtı daqtı
    kóremiz (103-b súwret). Saya shetlerinen tosqınlıqqa qarap sızıqlar
    júrgizsek, olar derekte ushırasadı. Usınday halat jaqtı daq hám sańlaq
    arqalı tuwrı sızıq júrgizilgende de baqlanadı. Bunnan jaqtılıq tuwrı
    sızıq boylap tarqaladı degen juwmaqqa kelemiz. Sonlıqtan jaqtılıq
    nur dep te ataladı. Matematikada geyde tuwrı sızıqtı sızıwda «nur
    ótkereyik» degen sózdi de qollanadı.
     a
    b)
    103-súwret.
    M
    M
    T
    TT
    E
    E
    S
    1
    S
    2
     a
    b)
    104-súwret.


    135
    104-súwrette buyımnıń artında payda bolǵan sayanı kórip shıǵayıq.
    Sayanıń ortalıq bólegi tolıq qarańǵı, al shetki bólegi gúńgirt. Sonlıqtan
    tolıq qarańǵı bólimi saya, gúńgirt bólegi yarım saya dep ataladı.
    104-a súwrette buyımǵa jaqtılıq eki derekten (S
    1
    hám S
    2
    ) túsetuǵın
    halatı kórsetilgen. Buyım artında payda bolǵan saya bólimine hesh
    bir derekten jaqtılıq túspeydi. Yarım saya bólegine derektiń birewinen
    jaqtılıq túsedi. Yarım sayadan sırtqa eki derekten de jaqtılıq túsedi.
    Eger shamlardan birewin óshiretuǵın bolsaq, buyım artında tek ǵana
    saya payda boladı.
    104-b súwrettegi kórinisti túsindiriwge háreket etiń! Onda shar
    ólshemi jaqtılıq deregi elektr lampochkasınan ádewir kishi.
    Ámeliy tapsırma
    Lágendi suwǵa toltırıń. Qolıńizda qálemdi uslap, onıń
    sayasın lágendegi suwdıń túbinde baqlań. Soń qálemniń
    yarımın suwǵa tıǵıp, jáne sayasın baqlań. Bunda sayanıń eki bólimge
    ajıratılǵanına itibar beriń. Sayalar aralıǵı ádewir úlken bolıp, jaqtı
    boladı. Sebebi haqqında oylap koriń.
    1. Ne ushın hawa bult bolǵanda buyımlardıń sayası payda 
    bolmaydı?
    2. Eger diywalǵa qandayda bir buyımnıń sayası túsetuǵın bolsa, 
    bul sayanıń ólshemi nege baylanıslı boladı?
    3. Jaqtılıqtıń tuwrı sızıq boylap tarqalatuǵının jáne qanday 
    qubılıslar tastıyıqlaydı?

    Download 8,97 Mb.
    1   ...   88   89   90   91   92   93   94   95   ...   126




    Download 8,97 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    ZattíŃ DÚzilisi haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar mexanikalíq qubíLÍslar haqqínda dáslepki maǵLÍwmatlar denelerdiń teńsalmaqlíLÍǴÍ

    Download 8,97 Mb.
    Pdf ko'rish