• Фойдаланиш учун тавсия этиладиган адабиётлар.
  • 7 -МАВЗУ: Спортчининг жисмоний техник ва тактик тайёргарлиги АСОСИЙ САВОЛЛАР
  • Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта




    Download 1,11 Mb.
    bet64/99
    Sana17.12.2023
    Hajmi1,11 Mb.
    #121282
    1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   99
    Bog'liq
    portal.guldu.uz-Жисмоний маданият назарияси ва методикаси

    Назорат саволлари:
    1.Мусобакалар тақвим, мавсум-иқлим шароитлари ва спорт машғулотларини даврлари қандай.
    2.Мусобақаларга тайёргарликни таъминлашда материал техник таъминоти биласизми.
    3.Спорт тайёргарлиги тизимида тренажёрларни ўрни.


    Фойдаланиш учун тавсия этиладиган
    адабиётлар.
    1.И.А.Каримов. Ўзбекистон: миллий истиқлол, иқтисод, сиёсат, мафкура.Т.1., Т, «Ўзбекистон», 1996 й.
    2.И.А.Каримов. Кучли давлатдан кучли жамият сари. 1998 й.
    3. Матвеев Л.П. Основы спортивной тренеровки. М.Фис, 1977.
    4.Платонов В.П. Теория спорта. Киев, 1989.
    5.Платонов В.П. Теория спортивных движений, Киев, 1989.
    6.Юнусова Ю.М. Спорт фаолиятининг назорат асослари. Тошкент, 1994. Платонов В.П.
    7 -МАВЗУ: Спортчининг жисмоний техник ва тактик тайёргарлиги


    АСОСИЙ САВОЛЛАР:
    Спортчининг техник ва тактик тайергарлиги.
    Спортчининг маънавий – ирода тайергарлиги.
    Спортчининг назарий тайергарлиги.


    Тактик тайёргарлик-мусобакаларда кураш олиб бориш усулларини шакллантириш жараёнидир.
    Техник тайёргарлик натижасида спортчи мусобакаларда катнашиш воситалрига эга булади, тактик тайёргарлик натижасида эса –улардан узгарувчан мусобака шароитларида самарали фойдаланиш санъатига эга булади.
    Тактик тайёргарлик умуман 2 та йуналишдан иборатдир:
    Уз имкониятларидан ва мусобака шароитлари хамда ракибнинг имкониятларидан келиб чиккан холда мусобака олиб бориш режасини тузиш ва мулжалланган режани ижодий амалга ошириш малакаларини шакллантиришдан иборат. Шуларни хисобга олган холда, спортчининг тактик тайёргарлиги жараёнида куйидаги вазифалар хал этилиши керак.

    1. Конкрет спорт тури учун типовой булган замонавий тактиканинг асосларини урганиш.

    2. Кучли спортчиларнинг тактик тажрибалари билан танишиш.

    3. Тахмин килинаётган ракибларнинг тайёргарлик даражаси ва асосий хусусиятларини урганиш.

    4. Мулжалланаётган мусобаканинг шароитлари билан танишиш.(Вакти,жойи ва хакозо.)

    5. Мулжалланаётган мусобаканинг тактик режасини ишлаб чикиш.

    6. Тактик приёмлар ва уларнинг комбинацияларини тактик куникмалар хосил булиш даражасигача амалий узлаштириш.

    7. Ракибга унга хос булмаган кураш олиб бориш усули оркали рухий таъсир курсатиш.

    8. Утказилган мусобака тахлили,кулланилган тактиканинг самарадорлиги. Келажак учун хулосалар.

    Юкорда санаб утилган компанентларни амалга ошириш, курашнинг боришини тугри кабул килиш ва бахолаш кобилияти ,яъни тактик фикрлаш кобилиятини тарбиялашнинг асоси булиб хисобланади.


    Спортчининг техник тайергарлиги деб унга спортда бахс юритиш воситаси ехуд тренировка воситаси булиб хизмат килувчи харакат ва фаолият техникасини ургатишга айтилади. Махсус техник тайергарлик жараенида спортчи танланган спорт тури техникасини ургана бошлайди-спорт буйича ихтисослашиш предметига алокадор харакат ва фаолиятларнинг биомеханик конуниятларини билиб олади, тегишли харакат малакаларини амалда узлаштириб уларни мумкин кадар юкори даражада мукаммалаштира боради. Шу билан бир каторда ва шу муносабат билан умумий техник тайергарлик олиб борилади.
    Техник тайёргарлик. Мусобака машкларининг техникасини узлаштириш жараёнида унинг вазифаси булиб- олий даражадаги харакат малакалари ва куникмаларини шакллантириш хисобланади. Техник тайёргарлик воситалари – бу асосан мусобака машклари, колган бошка машклар (умумтайёргарлик ва махсус тайёргарлик машклари) уни самарали амалга ошириш учун база яратади.
    Техник тайергарликдан максад спортчининг умумий жисмоний тарбия маълумотини , жисмоний машкларнинг умумий техник асослари сохасидаги билимини мунтазам суратда кенгайтириб бориш ва хаетда хамда спорт практикасида фойдали булган харакат килиш махорати ва малакалари фондини тулдириб боришдан иборат.
    Умумий техник тайергарлик аввало танланган спорт турида техник прогрессга эриши учун ердам берадиган худди ана шундай билим, махорат ва малакаларни шакллантиришга каратилгандир.
    Шу билан бирга жисмоний тайергарлик воситаси сифатида фойдаланиладиган техник машкларни урганишга хам муайян урин ажратилади. Чунки у еки бу машкларни жисмоний фазилатларни тарбиялаш воситаси сифатида фойдаланишдан олдин уни техник жихатдан тугри бажаришни урганиб олиш керак.
    Спортчининг тактик тайергарлиги техник тайергарлик билан чамбарчас биргаликда олиб борилади. Агар техник тайергарлик спортда бахс юритиш воситалари билан куроллантирса , тактик тайергарлик уларни куллаш санъатига ургатади
    . Спорт тактикасини киска килиб спортда бахслашиш санъати деб таърифлаш хам мумкин.
    Кенгайтириброк айтганда спорт тактикаси биринчидан спортчининг имкониятларини, хусусиятларини туларок намоен этадиган усуллардан фойдаланиш йули билан бу режани амалга оширишдан иборат.
    Спортнинг хар хил турларида тактиканинг формаси ва унинг ахамияти хилма-хилдир. Спорт уйинлари ва яккама –якка олишувларда тактика масалан гимнастика ва спринтер югуриш вактигагига караганда анча каттарок ва купрок спорт натижаларига таъсир курсатади. Бирок бошка хамма шароитлар тенг булган барча холларда тактика галабанинг хал килувчи фактори булиб колади. Буни машкур югурувчи Э.Затопек «Спортда галабага эришиш учун нима керак»-деган саволга киска килиб: «Энг мухим-интелект » деган жавоб билан жуда яхши таъкидлаб утган.
    Спортчининг тактик тайергарлиги жаренида куйидагиларни назарда тутмок керак:

    • Спорт тактикасини назарий асосларини узлаштириш.

    • Спортдаги ракиблар имкониятини хамда булажак мусабакаларни шарт шароитларини урганиш.

    • Тактик приемларни, уларни комбинация ва вариантларини то мукаммал тактик махорат ва малакаларни эгаллаб олгунга кадар узлаштириш. Тактик махоратга эриши учун зарур булган тактик та факкур ва бошка кобилиятларни тарбиялаш. Бу вазифаларнинг асосийси тактик тафаккурни тарбиялаш булиб, у спортда бахсланиши планини тузиб чикиш ва амалга ошириш буйича бир катор аклий операцияларни уз ичига олади. Тактик тафаккур идрок хотира ва ижодий тасаввурга суяниб тегишли билим ва тажрибалардан фойдаланишга , спорт бахсида вазиятни кунт билан кузатиш ва бахолай билиш, уз вактида тугри карорга кела билиш кобилиятига асосланади.

    Жисмоний ва техник тайергарликдаги сингари тактик тайергарликда хам спортчининг умумий ва махсус тайергарлигини бир-биридан фарк килиши керак. Умумий тактик тайергарлик спорт тактикасининг умумий назарий асосларини ва танланган спорт фаолияти шароитига мумкин кадар якинлаштирилган шароитда улардан фойдаланишни амалий усулларини ургатишдан хамда шу муносабат билан кенг куламда техник тафаккурни тарбиялашдан иборатдир. Мазкур кисм материали куп жихатдан спортни бир-бирига якин турлари тактикасидан олинади. Махсус спорт тактикаси тайергарлиги эса бевосита спортчи танлаган спорт тури материали асосида олиб борилади ва унга хос булган тактик махорат, малака кобилиятларни чукуррок такомиллаштиришга каратилган булади.
    Укитиш методикасининг умумий коидалари спорт-техника тайергарлигига хам тактик , тайергарлигига хам таалуклидир. Шу билан бирга спорт тренировкаси мазмунига кирадиган кисмлар тренировка жараенининг специфик конуниятларига буйсунади.
    Спорт техника ва тактик тайергарликни амалий кисмлари тулигича спорт тренировкасига киради.
    Спорт техникаси ва тактикасини назарий асосларини узлаштириб олиш учун тренировкадан ташкарий аклий маълумот ва мустакил мутооаланинг махсус форма ва методлари – лекциялар, кинофильмлар, семинарлар, укув полигонларида тактикани моделлаштириш, китоб устида мустакил иш олиб бориш ва бошка формалари хам керак.
    НАЗОРАТ САВОЛЛАРИ:
    2.1.Спортчининг тактик тайёргарлик деганда нималарни тушунасиз?
    2.2.Спортчининг тактик тайёргарлиги жараёнида кандай вазифалар хал килинади?
    2.3.Спортчининг техник тайёргарлиги деганда нималарни тушунасиз?
    2.4.Спортчининг умумий техник тайёргарлигига тавсиф беринг.
    2.5.Спортчининг махсус техник тайёргарлигига тавсиф беринг.
    2.6.Спортчининг умумий тактик тайёргарлигига тавсиф беринг.
    2.7.Спортчининг махсус тактик тайёргарлигига тавсиф беринг.
    2.8.Спорт техникаси ва тактикасини узлаштириш учун тренировка машгулотларидан ташкари кандай шакллардан фойдаланилади?
    3-АСОСИЙ САВОЛ БУЙИЧА УКИТУВЧИНИНГ МАКСАДИ:
    Спортчининг маънавий-иродавий тайёргарлиги ва унда хал килинадиган вазифаларга тавсиф бериш.
    ИДЕНТИВ УКУВ МАКСАДЛАРИ:
    1.Спортчининг маънавий тайёргарлигига тавсиф беради.
    2.Спортчининг иродавий тайёргарлигига тавсиф беради.
    3.Спортчининг иродавий сифатларини санаб курсатади.

    3-АСОСИЙ САВОЛНИНГ БАЁНИ:


    Спортчининг маънавий ирода тайёргарлиги узининг педагогик мохияти жихатдан спорт фаолияти шароитига мослаб амалга ошириладиган ахлокий тарбия ,жумладан иродани тарбиялаш жараенидир.
    Спортчининг маънавий ирода тайергарлиги жараенида хал этиладиган вазифалар аввало фаолиятни юзага чикарадиган сабабларни тугри тушунишдан иборатдир. Спорт-ирода сифатларини тула намоен этишни талаб этадиган марданавор, купинча, хатто бешавкат фаолият туридир.
    Шунинг учун кучли ирода, максад сари интилиш, ташаббус, талабчанлик, катъийлик ва жасурликни, чидамлилик ва уз-узини бошкаришни тарбиялаш спортчи тайергарлишни тарбиялаш спортчи тайергарлигининг ажралмас кисмини ташкил этади.
    Ирода фазилатларининг намоен булиши фаолиятни шароитига боглик эканини эътиборга олиб ва шу билан бирга иродани турли томонлари уртасидаги узаро алокадорликни назарда тутиб, умумий ва махсус ирода тайергарлигини бир-биридан фарк килинади. Спортчининг умумий ирода тайергарлиги иродани спорт харакатларини танланган формасига бевосита алокадор булмаган спорт фаолиятининг муваффакиети чикишига хар калай сабаб буладиган хар томонлама тарбиялашдан иборат булади. Ирода тайергарлиги жараенида бажариладиган махсус вазифаларнинг энг мухимларидан бири-бевосита мусобака учун бериладиган курсатмаларни максадга мувофик рафишда шакллантириши, спорт олди хаяжонидан муваффакиетли кутулиш мусобакалар давомида пайдо буладиган салбий эмоцияларни енгиб утиш ва хаказолар мумкин булсин учун спортчиларнинг психик холатини шошининг имкониятини таъминлашдир.
    Спорт фаолиятидаги шароит хам онгли интизомни, уртоклик, коллективизм, ватанпарварлик, мехнатсеварлик ва бошка ахлокий хис туйгулар ва сифатларни тарбиялаш учун гоят катта имкониятлар яратади. Албатта спртни ахлокий тарбиядаги роли, аввало педагогик рахбарлик савияси билан белгиланади.
    Спорт фаолиятидаги бир хил шароит жумладан конкуренция шароити ва конкуренция жараенинг узи биринчиликни олиши учун кураш мутяко бошка характер хусусиятлари-коллективизв еки индивидуализм, фидокорлик еки эгоизм уз ракибига хурмат билан карам ехуд купллик килиш сингари хусусиятлар шаклланишига ердам бериши мумкин. Спортчининг ахлокий тарбияси факат спорт тренировкалари билан чегараланиши к-к эмас. Спортчини умумий системада тренировкалардан ташкари ахлокий тарбияни яна бир катор энг мухим восита ва методларидан хам этикага доир ва сиесий темадаги лекция ва бахслардан спорт коллективдаги фойдали жамоат ва хоказолардан хам фойдаланилади.

    НАЗОРАТ САВОЛЛАРИ:


    3.1.Спортчининг маънавий-иродавий тайёргарлиги кандай вазифаларни хал этади?
    3.2.Спортчининг ахлокий сифатлари деганда нималарни тушунасиз?
    3.3.Спортчининг иродавий сифатларини санаб курсатинг



    Download 1,11 Mb.
    1   ...   60   61   62   63   64   65   66   67   ...   99




    Download 1,11 Mb.

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

    Download 1,11 Mb.