mazmuni bilan yaxshiroq tushunib chiqishlari uchun tasvir ustida
ishlashning murakkab majmuyi alohida-alohida bosqichlarga
boMinadi.
Bundan tashqari, uslubiy izchillikka rioya qilgan holda
tasvirlash o‘quvchiga har bir bosqichni alohida tushunib yetishga
va ular ohtasidagi o‘zaro bogMiqlikni anglashga imkon yaratadi.
Davomli tarzda rasm chizish jarayoni juda murakkab boMib,
bunda yetarlicha ish tajribasiga ega boMmagan o‘quvchi ko‘pincha
qiynalib qoladi. U eng avvalo, nimalarga e ’tibor berish, o ‘z
imkoniyatlaridan qanday qilib oqilona foydalanishni bilmaydi va
o‘z ishini lozim darajada tashkil qila olmaydi. Bunday o‘quvchi,
odatda, nimani ko‘rsa, shundayhgicha ko‘chirib qo‘ya qoladi. Tashqi
shakl kohinishidan diqqat bilan nusxa ko‘chiradi.
Kerak-nokerak
qismlarni ham ajratmay birdek tasvirlayveradi. BoMaklarga berilib
ketib, ular naturaga juda o‘xshayapti, degan fikrda chizaveradi.
Ko‘pchilik o ‘quvchilar odam boshi rasmini chizar ekanlar, ishda
uslubiy ketm a-ketlikka rioya qilishmaydi,
darhol murakkab
vazifalarni bajarishga kirishadi va tez orada muvaffaqiyatsizlikka
uchrashadi. Yaholanki, bosh rasmi ustida ishlashning uslubiy
bosqichlari ham o ‘ziga xos xususiyatlarga egaki,
ularni rasm
chizuvchi, albatta, bilishi kerak.
0 ‘quv materialini yaxshi o ‘zlashtirib olish uchun chizuvchi
ushbu ish bosqichida muayyan darajada qaysi vazifani amalga
oshirishi, tasvir qurishning qaysi jihatlariga alohida e’tiborni jalb
qilishi kerakligini tasavvur etishi zarur. Bunday o‘quvchi naturani
kuzatuv va tahlil jarayoni hamda uning rasmni konstmktiv chizish-
qurish jarayonida aniq tizimga rioya qilishi kerak boMadi. Rasm
ishlashning uslubiy izchilligidagi b arch a nozik taraflarn i
«Apollon»ning gipsdan yasalgan haykali boshini chizish misolida
ko‘rib chiqamiz. Biz rasm ustida ishlashning
uslubiy ketma-ketligini
bayon eta borib, bir yoMa tirik odam bosh shakli qurilishining
asosiy qonuniyatlari va tasvirlash usullarini (jumladan, ishning
texnik usullarini) ohganishda davom etamiz.
Birinchi bosqich — kompozitsiyaviy joylashtirish (82-rasm).
Ish qog‘oz yuzasida rasm kompozitsiyaviy joylashtirishdan bosh-
lanadi. Tasvirni yuzada qanday joylashtirish qulayroq boMishini,
qaysi nuqtadan turib qaralganda shakllarning qurilish xususiyatlari
ifodaliroq kohinishini bilish niyatida
naturani oldindan har to-
monlama o‘rganib chiqish lozim.
116
0 ‘quvchi rasm kompozitsiyasini qog‘oz yuzasida har taraflama
to ‘g‘ri va chiroyli joylashtirishga o ‘rganishi kerak. Shuning uchun
tasvirlanajak gips bosh eng ifodali ko‘rinadigan nuqtani tanlash,
unga kompozitsiya masalasini yaxshiroq, talab darajasida hal qil-
ishga yordam beradi.
0 ‘quv rasmni chizish-
tor xomaki chizgilar bajarib
k o ‘rish i
zaru rk i, u lard a
kompozitsiya masalasi hal
\
etilsin. U eng qulay nuqtani
