batafsil tanishib chiqish obyek-
tiv tahlil qilishga o‘tish uchun
asosiy sabab xizmatini o‘taydi.
83-rasm.
Bosh shakli tasviri qog‘ozga
qalam bilan juda yengil chiz-
iqlarda belgilanib, nozik, umu-
miy va chiziqli konstruktiv
tarzda aks ettiriladi hamda nat-
ura katta shakli umumiy quril-
ishining asosiy xususiyati ochi-
ladi. Chunki qora chiziqlar xa-
tolarni ko‘ra bilishni qiyinlash-
tiradi.
Bu xatolarni tuzatish
esa, u n d a n -d a m u sh k u l.
0 ‘quvchi bosh shaklini tahlil
qilar va uni ifoda etar ekan, u
eng awalo, shaklning umumiy
massasini, uning xususiyatini,
mutanosiblik, o‘lchamlararo nisbatlarini belgilab, uni yuzaga chiqa-
rishi lozim. Bosh shakli va uning umumlashtirilgan ko‘rinishidagi
o‘ziga xos qiyofasini ocha borib, boshqa qismlar bilan taqqoslagan
holda solishtirish usulidan foydalanishi lozim.
0 ‘quvchi o ‘z qarshisida turgan
bosh shaklining umumiy
xususiyatini osonroq ilg‘ab olishi uchun ko‘zlarini salgina qisib
qarashi kerak, shunda shaklning hamma detallari yo‘qoladi hamda
hajmning umumiy massasi ko‘rish maydonida qolib, yaxlit holda
idroklanadi. «Apollon» bosh shaklini kuzatib va umumiy ko‘rinishini
belgilab olib, uning har bir qismiga ozgina ko‘z yugurtirib chiqish
kerak. Asosiy yuzalar hamda boshning umumiy ko‘rinishini aniqlash
bilan bir paytda, shu yerning o‘zida boshning turish holatini aniq-
laymiz.
Boshning bo‘yin bilan bog‘lanishi haqida ham to ‘xtalib o‘ti-
shimizga to ‘g‘ri keladi. Bosh kamdan kam hollardagina, bo‘yin va
yelka kenghgisiz tasvirlanadi. Uning yelka kengligi bilan uzviy tarzda
bog‘lanmagan holati kamdan kam bo‘ladi.
Boshning kenglik holati ishonchli bo‘lishi, bo‘yin harakati
xususiyatini
ochib beradi va shuningdek, bo‘yin harakati ham
boshning kenglikdagi holatiga bog‘liqdir. Buni kesik bosh namu-
118
nasini chizish orqali yana-
da chuqurroq o‘zlashtirib
olish mumkin (84-rasm).
Dastlab boshning old
qismini
ikki teng va sim-
metrik qismlarga ajratuvchi
profil chizig‘ini belgilab
olamiz. Bosh to ‘rtdan uch
burilishda joylashganligi
u c h u n yuz qism i pers-
pektiv qisqarishda bo‘ladi.
Shu sababli profil chizig‘i
perspektiva qonuniyatiga
k o ‘ra,
uzoqdagi qism ni
qisqarishda (kichik), ya-
