|
Земля УзбекистанаBog'liq 3-2023-uzzamin.uzO‘ZBEKISTON ZAMINI
4/2019
22
3/2023
Land of Uzbekistan
Земля Узбекистана
1-rasm.
119-monitoring punkti 2022-yil ma’lumotlari
2-rasm.
119-monitoring punkti to‘g‘risidagi 2023-yil
ma’lumotlari
o‘rnatilgan va ularning o‘lchamlari 400 gektarni
tashkil etadi. Ushbu punktlarga qo‘llanmaning
1-bob 16 xatboshiga asosan (ya’ni monitoring
punktlari Qoraqalpog‘iston Respublikasi va
viloyatlar bo‘yicha takrorlanmas tartib raqam
(001 dan boshlanadi) bilan belgilanadi.) tartib
raqamlar berildi.
Konimex tumani “Qizilqum” hududida
o‘rnatilgan monitoring punktlari quyidagilar:
1) 119-monitoring punkti;
2) 120-monitoring punkti;
3) 121-monitoring punkti;
4) 122-monitoring punkti;
5) 123-monitoring punkti#
6) 124-monitoring punkti.
Jumladan, 119-monitoring punkti – ushbu
monitoring punktining maydoni 400 gektar bo‘lib,
2022-yilda dala tadqiqotlari jarayonida jami 11
xildagi o‘simliklar mavjudligi aniqlandi. Ushbu
o‘simliklar quyidagilar: iloq, qo‘ng‘irbosh,
yaltirbosh, rang, partak, achchiqbuta, baliqko‘z,
quyonsuyak, qandim, saksovul, shuvoq. Bundan
tashqari, o‘simlik bilan qoplanish darajasi
joyning o‘zida kuzatilganda 70% ni tashkil etishi
aniqlandi. Biroq, aerokosmik sur’at orqali olingan
ma’lumotlarda vegitatsiya indeksi (NDVI)
bo‘yicha ushbu ko‘rsatkich 62% ni tashkil etdi.
Bunda NDVIning eng yuqori ko‘rsatkichi 0,28 ni
tashkil etib, aprel oyida kuzatildi. Eng minimal
ko‘rsatkich esa -0,11 ni tashkil qilib, mart oyida
kuzatildi (1-rasm).
2023-yilda monitoring punktida joyning
o‘zida jami 10 turdagi o‘simliklar aniqlandi.
Ular quyidagilar: quyonsuyak, qo‘ng‘irbosh,
yaltirbosh, arpaxon, chitir, qizg‘aldoq, qandim,
saksovul, shuvoq, qiltiq. O‘simlik bilan
qoplanish darajasi joyning o‘zida kuzatilganda
45% ni tashkil etishi aniqlandi. Vegitatsiya
indeksi (NDVI) bo‘yicha ushbu ko‘rsatkich 37%
ni tashkil etdi. Hamda NDVI ning eng yuqori
ko‘rsatkichi (0,148) mart oyida kuzatildi, eng
pastki ko‘rsatkich (0,076) may oyida kuzatildi
(2-rasm).
Yuqorida keltirilgan ma’lumotlardan
kelib chiqgan holda 2022-2023-yillarni o‘zaro
taqqoslasak, punktning o‘simlik bilan qoplanish
darajasi 2023-yilda 25% ga pastlagan. Bundan
tashqari, joydagi o‘simliklar turlari ham bir
qancha farq qilmoqda. 2022-yilda jami 11 turdagi
o‘simliklar aniqlangan bo‘lsa 2023-yilda ular
10 turni tashkil qilgan. Bunga sabab bu yilgi qish
mavsumining avvalgi yilga nisbatan uzoq davom
etganligi bilan bog‘liq deb izohlash mumkin.
Shuningdek, iloq va rang o‘simliklari o‘simliklar
kuzatilmagan bo‘lsada, biroq monitoring
punktida chitir, qizg‘aldoq va qiltiq kabi bir
nechta o‘simliklar aniqlandi.
O‘simlik bilan qoplanish darajasining
pastlashi bilan bog‘liq holat aerokosmik sur’at
(Landsat-8)dan olingan vegitatsiya indeksi
(NDVI) qiymatlarida ham o‘z aksini topgan.
Unga ko‘ra, 2022-yilda vegitatsiyaning eng
yuqori ko‘rsatkichi aprel oyida kuzatilib, uning
qiymati 0,28 ga teng bo‘lgan bo‘lsa, 2023-yil
bu ko‘rsatkich mart oyida 0,15 ni tashkil etgan.
Bunda ular orasidagi farq 0,13 ga teng ekanligi
qayd qilindi (3-rasm).
Bundan ko‘rinadi-ki, ushbu monitoring
punktdagi o‘simliklarning qoplanish darajasi
o‘tgan yilga nisbatan sezilarli darajada pastlagan.
|
| |
