O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI XALQ TA’LIMI VAZIRLIGI
SAMARQAND VILOYATI XALQ TA’LIMI XODIMLARINI
QAYTA TAYYORLASH VA ULARNING MALAKASINI
OSHIRISH HUDUDIY MARKAZI
PIRLS TADQIQOTLARI UCHUN
TOPSHIRIQLAR TO‘PLAMI
(O‘quv - uslubiy qo‘llanma)
I QISM
Uslubiy qo‘llanma Samarqand viloyati xalq ta’limi
xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini
oshirish hududiy markazi Ilmiy-metodik kengashida
muhokama qilinib, nashrga tavsiya etilgan.
Samarqand – 2019
2
UDK-373.1 (571.1)
BBK- 74.2 O‘Z
P - 46
PIRLS tadqiqotlari uchun topshiriqlar to‘plami. O‘quv-uslubiy
qo‘llanma (1-qism) -
Samarqand XTXQTUMOHM. -2019. 64 bet.
Ushbu o‘quv- uslubiy qo‘llanma umumta’lim maktablarining boshlangʻich
sinf oʻqituvchilari uchun moʻljallangan boʻlib, boshlang‘ich sinflarda PIRLS
tadqiqotlari uchun o‘quvchilarining matnni o‘qish va qabul qilish bo‘yicha
topshiriqlar tayyorlash yuzasidan uslubiy tavsiyalar berilgan.
Tuzuvchi: D.Rabbonayeva – Samarqand XTXQTUMOHM
Maktabgacha, boshlangʻich va maxsus ta’lim
metodikasi kafedrasi oʻqituvchisi
Mas’ul muharrir: S.Yo‘ldosheva–Samarqand VXTXQTUMOHM,
Tillarni o‘qitish metodikasi kafedrasi dotsenti
Taqrizchilar: M.Raximqulova–SamarqandVXTXQTUMOHM, Maktabgacha,
boshlangʻich va maxsus ta’lim metodikasi kafedrasi dotsenti
S.Diyarova – Samarqand shahar 24-umumta’lim maktab
1- toifali boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi
Samarqand viloyat xalq ta’limi
xodimlarini qayta tayyorlash va ularning
malakasini oshirish hududiy markazi
ISBN 978-9943-5376-1-3
3
Kirish
O‘zbekiston Respublikasining Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2019-
yilning 29-aprel kuni “O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi tizimini 2030-
yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi Farmonni
imzoladi.
Farmon bilan Xalq ta’limi tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish
konsepsiyasi va uni amalga oshirish uchun yo‘l xaritasi tasdiqlandi. Mazkur
konsepsiya ta’lim tizimini rivojlantirishning quyidagi yo‘nalishlarini belgilab
berdi:
- O‘zbekiston Respublikasining 2030-yilga kelib PISA (The Programme for
International Student Assessment) Xalqaro miqyosda o‘quvchilarni baholash
dasturi reytingi bo‘yicha jahonning birinchi 30 ta ilg‘or mamlakati qatoriga
kirishiga erishish;
- uzluksiz ta’lim tizimi mazmunini sifat jihatidan yangilash, shuningdek
professional kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish;
-
o‘qitish
metodikasini
takomillashtirish,
ta’lim-tarbiya
jarayoniga
individuallashtirish tamoyillarini bosqichma-bosqich tatbiq etish;
- xalq ta’limi sohasiga zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari va
innovatsion loyihalarni joriy etish;
- xalq ta’limi muassasalarining moddiy-texnika bazasini mustahkamlash va
budjetdan mablag‘ bilan ta’minlashning samaradorligini oshirish;
- yoshlarni tarbiyalash va ularning bandligini ta’minlashda maktabdan tashqari
ta’limning zamonaviy usullari va yo‘nalishlarini joriy etish;
- davlat-xususiy sheriklikni rivojlantirish hisobiga davlat ta’lim tizimida raqobat
muhitini kengaytirish;
4
- yoshlar ta’lim-tarbiyasi uchun qo‘shimcha sharoitlar yaratishga qaratilgan
kompleks chora-tadbirlarni o‘z ichiga olgan beshta tashabbusni amaliyotga tatbiq
etish;
- xalq ta’limi tizimida faoliyat ko‘rsatishning jozibadorligini oshirish maqsadida
umumiy o‘rta ta’lim muassasalari xodimlarining mehnatiga haq to‘lash, moddiy
rag‘batlantirish va ijtimoiy himoya qilish darajasini bosqichma-bosqich oshirib
borish.
Konsepsiya xalq ta’limi sohasidagi mavjud muammolarni aniqlaydi.
Umumiy o‘rta ta’limni boshqarishda qator muammolar mavjud. Jumladan,
maktablar metodik, moddiy-texnik jihatdan ta’minlash va moliyalashda davlat
tashkilotlari tomonidan qo‘llab-quvvatlanmaydi. Kadrlar bilan ta’minlash
borasida ham kamchiliklardan holi emas.
Konsepsiya ta’lim tizimini rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlarini
belgilaydi. Xususan, umumiy o‘rta ta’lim tizimi takomillashtiriladi. Shuningdek,
boshlng‘ich ta’lim, xorijiy tillar, kompyuter savodxonligi, matematika, fizika,
kimyo va biologiya kabi fanlar bo‘yicha yangi o‘quv standartlari, dastur hamda
darsliklar yaratiladi. O‘quvchilarning qobiliyatini rivojlantirish, mustaqil ravishda
kasb-hunar tanlash hamda zamonaviy kasblarni egallashi uchun sharoitlar
yaratiladi.
O‘zbekistonning 2030
- yilga kelib PISA (The Programme for International
Student Assessment)
, PIRLS ( Progress in International Reading and Literacy
Study) Xalqaro miqyosda o‘quvchilarni baholash dasturi reytingi bo‘yicha
jahonning birinchi 30 ta ilg‘or mamlakati qatoriga kirishiga erishish ko‘zda
tutilgan.
Ushbu muddatga qadar STEAM-fanlarni hisobga olgan holda innovatsion
iqtisodiyot talablariga javob beruvchi yangi davlat ta’lim standartlari va dasturlari
joriy etilishi lozim.
5
O‘zbekiston Respublikasi umumtaʼlim muassasalarining ta’lim oluvchi
yoshlari 2021-yildan boshlab xalqaro tadqiqotlarda ishtirok etadi. Vazirlar
Mahkamasining 2018-yil 8-dekabrdagi “Xalq ta’limi tizimida ta’lim sifatini
baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish chora-tadbirlari
to‘g‘risida”gi 997-sonli qarori qabul qilindi. Unga asosan 9-sinf oʻquvchilari
PISA, boshlangʻich sinf oʻquvchilari PIRLS, 4- va 8-sinf o‘quvchilari TIMSS
xalqaro tadqiqotlarda ishtirok etishi va bu borada amalga oshirilishi lozim
boʻlgan vazifalar belgilandi.
Baholash jarayon ta’lim taraqqiyotini belgilovchi muhim mezon bo‘lganligi
uchun Xalq ta’limi vazirligi tashabbusi bilan umumiy o‘rta ta’lim maktabi
o‘quvchlar bilimlarini baholash bo‘yicha xalqaro dasturlarni amaliyotga joriy
etish maqsadida ilk qadamlar tashlandi. Bu borada O‘zbekiston Respublikasi
Prezidentining 2018-yi 5-sentabrdagi “Xalq ta’limini boshqarish tizimini
takomillashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PF-5538
sonli Farmoni va “O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta`limini 2030- yilgacha
rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risidagi” PF-5712 sonli Farmoni ,
Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 8-dekabrdagi “Xalq ta’limi tizimida ta’lim
sifatini baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish chora-tadbirlari
to‘g‘risida”gi 997-sonli qarori qabul qilindi.
Ushbu qo‘llanma PIRLS dasturi asosida didaktik topshiriqlar tayyorlash
bo‘yicha o‘qituvchilarning ilmiy va uslubiy bilimlarini rivojlantirishga yaqindan
yordam beradi.
6
| 