zarar vaqti va miqdorini, jabrlanuvchinitig shaxsini, vorislik yoki
huquqqa egahkning kuchga kirishini tasdiqlovchi hujjatlami, shu
ningdek, vorislarning shaxsini va huquqqa egahkning davlat ro‘y-
xatidan o‘tganini tasdiqlovchi hujjatlami taqdim etishi lozim.
0 ‘z
navbatida, sug'urta kompaniyasi 15 kun muddatdan ke-
chiktirmagan holda sug'urta qoplamasini to ‘lash to ‘g‘risidagi
arizani ko‘rib chiqishi va o‘z qarorini sug‘urtalanuvchiga ma’lum
qihshi shart. Sug‘urta qoplamasi to‘lash rad qüinganda, rad qihsh
to ‘g‘risidagi qarorda asoslovchi dalillar ko'rsatilgan bo'lLshi shart.
Sug'urtalanuvchi,
birinchi navbatda, o 'z tashabbusi yoki
sug'urta kompaniyasining talabi bilan zararlangan muUaii yoki
uning qoldiqlarini zarar yetkazihsh holatlarini va qoplanishi talab
etüadigan zarar miqdorini aniqlash maqsadida ko‘rib chiqish va
mustaqü ekspertizadan o‘tkazish uchun sug‘urta
kompaniyasiga
taqdim etishi shart.
Sug‘urta kompaniyasi esa, o‘z navbatida, agar o‘zaro yozma
ravishda boshqa muddat kehshihnagan bo‘lsa, zararlangan mulk
yoki uning qoldiqlarini besh kundan ortiq bo'hnagan
muddat
ichida ko'rib chiqishi va mustaqil ekpertiza o'tkazishi darkor.
Sug'urta kompaniyasi zararlangan muUcni yoki uning qoldiq
larini ko'rib chiqmasa va yuqorida qayd etilgan muddat ichida
mustaqü ekspertiza o'tkazmasa, sug'urtalanuvchi shunday eksper-
tizani mustaqü ravishda tashkil etishi mumkin. Bundan tashqari,
bunday holda sug'urtalanuvchi sug'urta kompaniyasiga zarar
langan mulk yoki uning qoldiqlarini taqdim etmashkka haqlidir,
sug'urta kompaniyasi esa mazkur mustaqü ekspertiza natijalariga
e’tiroz büdirishi mumkin emas.
Sug'urta to‘lovi uchun asos bo‘lgan mustaqil ekspertiza qiy
mati sug'urta kompaniyasi tomonidan qoplanuvchi zarar tarkibiga
kiritüadi, ammo har qanday taqdirda ham umumiy to'lov o'rna-
tügan sug'urta summasidan oshmashgi kerak.
Shuni unutmaslik
kerakki, sug‘urta qoplamasini to'lash sug'urta kompaniyasi tomo
nidan zarami qoplash to‘g‘risidagi qapor qabul qüingandan keyin
5 kundan kechiktirmay amalga oshriladi
140
Yana bir boshqa variant. Mijoz jabrlanuvchiga yetkazgan
zararni o‘z yonidan to ‘laydi, sug‘urta kompaniyasi esa o‘matügan
limit (sug‘urta miqdori) doirasida mijozning xarajatini qoplaydi.
Ammo sharti shundaki, bu ishni mijoz o‘z sug‘urta kompaniyasi
ning yozma roziligi asosida amalga oshirgan va unga yetkazilgan
zarami qoplaganini tasdiqlovchi hujjatlami taqdim etgan bo‘Ushi
kerak. Agar mijoz zarami qisman qoplagan bo‘lsa, sug‘urta kom
paniyasi sug'urta to‘lovinrng tegishli qismini mijoziga, qolgan qis-
mini esa jabrlanganga (uning vorisi yoki huquqqa egalik qiluvchi
shaxsga) yuqoridagi shartga asosan tolaydi. Yana bir variant
mavjud. Jabrlanuvchi hayotiga, sogliglga va (yoki) mulkiga yet
kazilgan zarami qoplashni so la b yozma ravishda o‘zi polis olgan
sug‘urta kompaniyasiga murojaat qiladi. 0 ‘z navbatida, ushbu
kompaniyaning sug‘urta qoplamasini to lash bilan bogliq barcha
xarajatlarini qoplaydi. Bu sug‘urta holati zararni bevosita bartaraf
etishi deb ataladi. Ta’kidlash joizki, sug'urta kompaniyasi nujo-
zining tashabbusi yoki sug‘urta kompaniyasining talabi büan qabul
qilingan zarami bartaraf etish yoki kamaytirish bo‘yicha kechik-
tirib bo‘lmas choralar bilan bog‘liq mijozning barcha talab qilingan
va isbotlangan (sud
xarajatlari, jarimalar va boshqa shunga o‘x^
shash tolovlardan tashqari) xarajatlarini qoplaydi.
Mamlakatimiz sug‘urta tarixida shu kunga qadar ushbu su-
g‘urta turi bo'yicha faoliyat yurituvchi biror sug‘urta kompaniya
sining bankrotga uchrash holati kuzatilmagan. Ammo shunga
qaramay, kelajakda bu holatning yuzaga kelmashgiga hech kim
kafolat berolmaydi.
Download
