|
Davlat tabiat buyurtmaxonasi (zakaznik)Bog'liq Ekologik turizmDavlat tabiat buyurtmaxonasi (zakaznik)
— tabiat majmuaiarini
yoki bitta va bir necha o‘simlik hamda hayvon turini yoki turlarini
muhofaza qilish, qayta tiklash maqsadiarida davlat tomonidan
qo‘riqlanadigan tabiiy hududlardir. Tablai buyurtmaxonalari
(rus tiJidagi zakaznik atamasi ko‘proq ommaviylashgan) asosan
ma’lum bir muddatlarda faoiiyat ko‘rsatish uchun tashkil qilinadi.
Yangj yerlarni madaniylashtirishda, sanoat miqyosidagi foydali
qazilmalaming topilishi va tartibsiz, rejasiz antropogen bosimniug
kuchayishi natijasida o‘sha yerdagi tabiiy îandshaftlar va undagi
o‘sim!ikJar hamda hayvonlaming qirilib keîishi yuzaga chiqadi.
Bunday hoîatlarda davlat bujoylami davlat tabiat buyurtmaxonasiga
aylantiradi. Ba’zi hollarda tabiatdagi bitta noyob tuming soni
kamayib ketib butunlay yo‘qotilishi vaziyatiari keîib chiqqanda
ham o‘sha tur nomi bilan tabiat davlat buyurtmaxonasi tashkil
qilinadi.
Tabiatning muzeyïari va haykallari. Tabiat muzeyïari 1 dan
to 10—15 gektar yerlarni, hatto 5—6 m2 yemi ham egalîashi
mumkin. Lekin, bu yerda eng inuhimi, tabiatdagi ana shu kichik
joyiar ham evolutsiyaning keng rivoji yoki atrof-muhitning rivoji
haqida juda muhim ma’lumotlami berishi mumkin. Shu bilan
birga bu yerda harakatsiz, jonsiz geotizimlarni tabiat muzeyïari
bilan aralashtirmaslik lozim. Masalan, V.I.Vemadskiy so‘zi bilan
aytganda biosferada sayyoramizning butun tirik organizmlari
yashagani uchun tirik tabiat, litosfera, gidrosfera va atmosfera
notîrik îabiat.
Tabiat muzeyïari o‘zining alohida diqqatga tortishi, estetik
zavq berishi, loi qoldirishi bilan umumiy ko'rinishdan ajralib
turadi. Tabiat muzeyïari dam olish, sayohatga chiqish yoki sport
inshootlari, parkîar qurishda ishlaliïib keiinmoqda, ular ilmiy-
tadqiqot laboratoriyalari hamdir. Respublikamiz toglaridagi
qadimiy rasmlami bunga misol qilish mumkin. Bunday joyiarni
A.Gumbold «Tabiat esdaliklari, haykallari» deb ham atagan.
|
| |
