cho'llarda
shuvoq, sho'ra, mingbosh, juzg'un hamda
boshoqlilar, qayirlarda
shuvoq, sho'ra, yantoq, soyabon,
jinglik, to'qayzorlarda
qamish, lo'x, tol, jiyda, jing'il,
ajriq, adirlarda
efemer va
efemeroidlar ham da
bodom,
zirk, do'lana, tog'larda
bug'doyliq, shuvoq, tipchoq,
javdar, shirach, archa, yong'oq, zarang, qayin, tol, terak,
bodom, pista, olcha, do'lana, yaylov m intaqasida mushuk
quyruq, qo'ng'irbosh, oqso’xta, tikanli kovrak, betaga,
rovoch o'sadi.
H ayvonlari. Cho'llarda
sariqyumronqoziq, qo'sh
oyoq, sichqon, kaltakesak, echkemar, ilon, bo'ri, tulki,
jayron, to'qayzorlarda
chiyabo'ri, qirg'ovul, to'qay
mushugi, tog'larda
ayiq, tog' takasi, tog' qo'yi, bo'rsiq,
bo'ri, to'ng'iz, silovsin, o'rmon kalamushi, qizildumli
sug'ur, kulrang sassiqko'zan, suvsar, jayra, burgut,
kaptar uchraydi. O 'lkada Hisor qo'riqxonasi joylashgan, u
Qizilsuv va Miroqi qo'riqxonalari asosida tashkil etilgan.
Bu qo'riqxonada
archazorlar, oqtirnoqli Hisor ayig'i, qor
barsi, tog' echkisi, to'ng'iz, kaklik, Turkiston silovsini,
alqor, kiyik qo'riqlanadi.
Surxondaryo
Bu o'lka O 'zbekistonning eng janubida joylashgan. U
o'z ichiga Surxon-Sherobod vodiysini va uning atroflarini
oladi. O 'lkaning faqat janubiy tomoni ochiq, shuning
uchun O 'zbekistonning eng issiq o'lkasi hisoblanadi.
R elyefi, geologik tu z ilish i va foydali q a z ilm a la ri.
Hisor va uning tarm oqlari (Chaqchar, Boysun, Surxontog')
210
o'rab turadi. O 'lkadagi tog'larning ham masi Gersin tog'
burm alanish bosqichida shakllangan. Tog'larning etagida
yoyilm a va soyliklar tarqalgan.
Vodiyning sharqida
Boboto joylashgan (Zarkosa cho'qqisi - 2292 m).
O 'zbekistonning eng baland cho'qqisi (Hazrati Sulton -
4643 m) ham shu o 'lk ad a— H isor tog'ida joylashgan.
O 'lkada neft, gaz, ko'mir, polim etall,
alum in rudasi,
gips, tuz konlari mavjud.
Iqlimi.
Q uruq subtropik iqlim. lyulning o'rtacha
harorati Denovda +28,4°C. Sherobodda +32,Г С , eng
yuqori harorati +50°C. Qish iliq, yanvarning o'rtacha
harorati Termizda +2°C, tog'larda -6 °C . Y illik o'rtacha
harorat Termizda +17,4°C. Yog'inlar 133-230 m m
(janubda). Janubi-g'arbdan quruq «Afon» shamoli
esadi.
Suvlari.
Asosiy daryolari Surxon va Sheroboddir.
Asosiy daryosi Surxondaryo qor va m uzdan to'yinadi,
Tpolon va Qorato daryolarining qo'shilishidan
hosil
bo'ladi. Suv may-iyundan ko'payadi. To'polondaryo
Hazrati Sulton tog'idan, Sangardakning o'ng irm og'i esa
Hisor tizm asining janubi-g'arbidan boshlanadi. Sherobod
daryosi yuqori qism ida M achaydaryo, o 'rta
qism ida
Sherobod, quyi qism ida Qorasuv deb ataladi, qor va
yom g'irdan to'yinadi.
Tuproqlari.
A sosan och bo'z (500 m gacha),
oddiy
va to'q tusli bo'z (500-1200 m), to'q jigarrang tuproqlar
(>1200 m), och q o'ng'ir tog' tuprog'i (2500m) tarqalgan.
211
