7-Mavzu: Krivoship-shatun mexanizmining asosiy nosozliklari va joriy ta’mirlash.
Reja:
1. Krivoship-shatun mexanizmi.
2. Krivoship-shatun mexanizmining asosiy nosozliklari.
3. Krivoship-shatun mexanizmining joriy ta’mirlash.
2-TXKda silindrlar kallagi tekshiriladi, lozim bolsa mahkamlanadi va gaz taqsimlash mexanizmining issiqlik tirqishi rostlanadi. Generatorni yurituvchi tasm aning tarangligi tekshiriladi va rostlanadi. T X K jarayonida moylash ishlari moylash xaritasi asosida bajariladi. Chuqurlashtirilgan diagnostika ishlari ko'rish chuqurligiga o’rnatiladigan yuguruvchi barabanli stendda bajariladi.Bu post boshqarish pulti , sham olparrak ham da yuklash qurilmasi va diagnostikalash uchun lozim bo‘lgan asboblarni o‘z ichiga oladi. Postda dvigateldagi quvvat va yonilg‘i sarfi, karterga kirayotgan gaz miqdori aniqlanadi ( gaz hisoblagich bilan). Dvigateldagi taqillashlarni eshitish uchun stetoskopdan foydalaniladi. Mexanik stetoskoplar quloqqa tutiladigan eshitish uchlari va tekshirilayotgan mexanizmni har xil nuqtalariga qo‘yiladigan sterjenga ega. Elektron stetoskop sterjen ,telefon kristall datchik, tranzistorli kuchaytirgich va batareyali manbadan tuzilgan. Dvigatel taqillashini eshitish zonalari 25.2-chizmada ko‘rsatilgan. Shuni yodda tutish lozimki, dvigateldagi taqillashlar tavsifi bo'yicha nosozliklarni bilish, katta malaka talab etadi. Texnik xizmat ko‘rsatish. Dvigatelning kompressiyasini (silindrdagi maksimal bosimni) kompressometrda, tirsakli valni startyor yordamida aylantirib aniqlanadi, bunda kompressometrning rezinali konussimon uchi yondirish svechasi yoki forsunka o‘tiradigan teshikka o‘rnatiladi.
Kompressograf silindrlar bo‘yicha kompressiya miqdorini yozish mexanizmiga ega. Aniqroq natijalarni olish uchun, kompressiya miqdori qizdirilgan dvigatelda aniqlanadi. Bunda dvigateldagi barcha yondirish svechalari va forsunkalar yechib olinadi. Valning berilgan aylanishlar chastotasini yaxshi zaryadlangan akkum ulator batareyasi yordamida ta'minlash lozim. Har bir silindrdagi kompressiya miqdorini aniqlashdan avval m anom etr strelkasini nol holatga keltiriladi. Dizel dvigatellari uchun ruxsat etilgan kompressiya miqdori 2 MPa atrofida, benzinli va gazli dvigatellar uchun esa uning miqdori siqish darajasiga bog‘liq bodib, 0,60 - 1,00 M Pani tashkil qiladi. Alohida silindrdagi kompressiya miqdorining farqi dizellar uchun 0,02 MPa dan, benzinli va gazli dvigatellar uchun esa 0,1 M Pa dan oshmasligi lozim.
K om pressiyani b irdaniga pasayishi (30 - 40% ga), halqalarning singanligini yoki porshendagi ariqchalarga yopishib qolganligini ko‘rsatadi. K -69M asbobi (25.4- chizm a) halqalarni haddan tashqari yeyilib ketganligini, elastikligini yo‘qolganligini, qurum bosganligini yoki sinib ketganligini, porshen ariqchalarini yeyilganligini, shuningdek, klapanlar va silindr kallagi qistirmasi germetikligini yo‘qolganligini aniqlashga imkon beradi. Avvalo, porshen halqalarining yeyilganligi tekshiriladi, buning uchun tekshirilayotgan silindrdagi porshen, siqish taktining boshlanishiga mos kelgan holatga o’rnatiladi (hamma klapanlar yopiq bo‘ladi), forsunka yoki o‘t oldirish svechasi o‘rnashadigan teshikdan uchlik (6) orqali, siqilgan havo 0,4 M P a bosim ostida yuboriladi. Porshen halqalari yeyilgan bo‘lsa, havoning ko’p m iq d o rd a sizib chiqishi sodir b o ‘ladi, shun in g uchun monometr (8) qayd etib turgan silindrdagi bosim 0,4 MPa dan kichik bo'ladi. Z onalarga ajratilgan m anom etr shkalasi (dvigatelni holati yaxshi, qoniqarli va ta ’mirtalab), foizlarda ifodalangan sizib chiqishni k o ‘rsatadi. Ikkinchi tekshirishni, siqish taktida porshenni YCHNga yaqin holatida bajariladi. Havoning 15 foizdan ko‘p sizib chiqishi, silindrlarni ortiqeha yeyilganligini ko'rsatadi. K lapanlarning o‘z o‘rinlariga zich o ‘tirmasligi oqibatida ular orqali havoni sizib chiqishi, eshitib ko‘rib aniqlanadi. Silindr kallagi qistirm asining germetikligi esa radiator bo'g‘zida yoki kallakning silindrlar bloki bilan tutashgan (sovunli eritm ada ho’langan) qismida havo pufakchalarining paydo bo'lishiga qarab aniqlanadi. Kallak, silindrlar blokiga gayka va shpilkalar yoki boltlar yordamida mahkamlanadi. Gaykalar yoki boltlarni bo'sh tortilishi, dvigatel silindrlarining germetikligini buzilishiga, qistirmani kuyib kyetishiga va sovutish suyuqligini silindrlarga tushib qolishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun dvigatelni ishlatish jarayonida, davriy ravishda, kallakning
25.2-chizma. Stetoskoplar (a,b)
dvigatelning taqillashini eshitish
zonalari (d)
|
25.3-chizma. Kompressometrlar (a,b) va kompressograf (d):
|
1-sterjen; 2-m em brana; J-rezina trubkalar; 4-uchlar; 5 -pm jinasimon plastina; 6-telefon; 7-klapanlami; S-porshen barm oqlarini; 9-taqsimlash shesterenkasini; 10 -o'zakpodshipniklari; 11-taqsimlash vali podshi pniklarini.
|
a-benzinli va qazli dvigatellar uchun ; ft-dizel dvigatellari uchun ; (1-kom pressograf-v en til; 2 -manometr; J-uchlik ; 4-dasta; 5-silindrlar bo 'yicha yozish shkalasi; 6 -porshen yuritmali silindr
|
(25.3-chizma, a, d). K om pressograf (25.3-chizma, d) silindrlar b o ‘yicha kompressiya miqdorini yozish mexanizmiga ega. Aniqroq natijalarni olish uchun, kompressiya miqdori qizdirilgan dvigatelda aniqlanadi. Bunda dvigateldagi barcha yondirish svechalari va forsunkalar yechib olinadi. Valning berilgan aylanishlar chastotasini yaxshi zaryadlangan akkum ulator batareyasi yordamida ta'minlash lozim. H ar bir silindrdagi kompressiya miqdorini aniqlashdan avval m anom etr strelkasini nol holatga keltiriladi. Dizel dvigatellari uchun ruxsat etilgan kompressiya miqdori 2 MPa atrofida, benzinli va gazli dvigatellar uchun esa uning miqdori siqish darajasiga b o g ‘liq bodib, 0,60 - 1,00 M P a ni tashkil qiladi. A lohida silindrdagi kompressiya miqdorining farqi dizellar uchun 0,02 MPa dan, benzinli va gazli dvigatellar uchun esa 0,1 M Pa dan oshmasligi lozim.
Kompressiyani birdaniga pasayishi (30 - 40% ga), halqalarning singanligini yoki porshendagi ariqchalarga yopishib qolganligini ko‘rsatadi. K -69M asbobi (25.4- chizma) halqalarni haddan tashqari yeyilib ketganligini, elastikligini yo‘qolganligini, qurum bosganligini yoki sinib ketganligini, porshen ariqchalarini yeyilganligini, shuningdek, klapanlar va silindr kallagi qistirmasi germetikligini yo‘qolganligini aniqlashga imkon beradi. Avvalo, porshen halqalarining yeyilganligi tekshiriladi, buning uchun tekshirilayotgan silindrdagi porshen, siqish taktining boshlanishiga mos kelgan holatga o’rnatiladi (hamma klapanlar yopiq bo‘ladi), forsunka yoki o‘t oldirish svechasi o‘rnashadigan teshikdan uchlik (6) orqali, siqilgan havo 0,4 M Pa bosim ostida yuboriladi. Porshen halqalari yeyilgan bo‘lsa, havoning kolpmiqdorda sizib chiqishi sodir bo‘ladi, shuning uchun monometr (8) qayd etib turgan silindrdagi bosim 0,4 MPa dan kichik bo'ladi. Z onalarga ajratilgan manometr shkalasi (dvigatelni holati yaxshi, qoniqarli va ta’mirtalab), foizlarda ifodalangan sizib chiqishni ko‘rsatadi. Ikkinchi tekshirishni, siqish taktida porshenni YCHNga yaqin holatida bajariladi. Havoning 15 foizdan ko‘p sizib chiqishi, silindrlarni ortiqeha yeyilganligini ko'rsatadi. Klapanlarning o‘z o‘rinlariga zich o‘tirmasligi oqibatida ular orqali havoni sizib chiqishi, eshitib k o‘rib aniqlanadi. Silindr kallagi qistirmasining germetikligi esa radiato r bo'g‘zida yoki kallakning silindrlar bloki bilan tutashgan (sovunli eritm ada hoMlangan) qismida havo pufakchalarining paydo bo'lishiga qarab aniqlanadi. Kallak, silindrlar blokiga gayka va shpilkalar yoki boltlar yordamida mahkamlanadi. Gaykalar yoki boltlarni bo'sh tortilishi, dvigatel silindrlarining germetikligini buzilishiga, qistirmani kuyib kyetishiga va sovutish suyuqligini silindrlarga tushib qolishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun dvigatelni ishlatish jarayonida, davriy ravishda, kallakning gaykalari yoki boltlari tortib turiladi: cho‘yanli kallak dvigatel qizigan paytda, aluminiyli kallak esa sovigan paytda tortiladi. Kallaklarni tortish, dinamometrik kalit bilan, zavodko‘rsatmalarida belgilangan ketma-ketlikda (25.5-chizma, a, e) amalga oshiriladi. Tortish momenti 3M 3-53 va 3M 3-24 dvigatellari uchun ( ГАЗ-53 va ГА З-24 “ Волга” avtomobillari) 73-78 N-m, ЗИЛ-130 dvigateli uchun (ЗИЛ-130 avtomobili) 70-90 N-m, КамАЗ-740 dvigateli uchun (КамАЗ-5320 avtomobili) 190-210 N-m bo‘ladi. ВАЗ dvigatellarida, silindrlar kallagiga taqsimlash vali podshipniklarining korpusi mahkamlangan bo‘lib, uning mahkamlovchi gaykalari ham ma’lum bir ketma-ketlikda qotirilishi kerak (25.5-chizma, f). Bu gaykalarni yakuniy tortish momenti 22 N-m ga teng.
|
