lari b o ‘yicha umumlashtiriladi. Statistik hisob statistika fani -
statistika usullaridan foydalanadi. Statistika mustaqil ijtimoiy fan
sifatida faqat x o ‘jalik hodisalarinigina o ‘z ichiga olmay, balki jam i-
yat hayotining boshqa tomonlarini ham qamrab oladi. J uni lad an.
uning yordamida aliolining soni, tarkibi va harakati, xalq hayotin
ing moddiy ham da madaniy darajasi, uning ijtimoiy hayoti haqida-
gi k o ‘rsatkichlarga erishiladi.
X o‘jalik hodisalari haqidagi m a’lumotlar statistik hisob tomon-
idan operativ va buxgalteriya hisobi korxona, tashkilot va rnuas-
sasalarda mustaqil ravishda tashkil qilinadigan dastlabki hisobdan
olinadi. B a’zi m aiu m o tlar statistik kuzatuvning alohida shakllari -
qayta ro ‘yxatga olish va tekshirishlar yordamida olinadi. Uzluksiz
kuzatib b oim ay d ig an ommaviy hodisalam i tavsiflash uchun dast-
lab kuzatish usulidan keng foydalaniladi.
Tarmoqlar, xalq xo‘jaligi miqyosidagi xo‘jalik hodisala-
rini tavsiflovchi m a’lumotlar asosan maxsus davlat statistika tash
kil otlari
- statistika qo‘mitasi tomonidan olinadi va ishlab chiqila-
di. Dastlabki materiallarni ilmiy ishlash va tahlil qilish olingan
ko‘rsatkichlarni yig ‘ish va guruhlash, o ‘rtacha sonlar usuli. nis-
biy jam lar, indekslar, dinamik qatorlar kabi maxsus usullardan foy-
dalanish yordamida amalga oshiriladi.
Statistik hisobning k o ‘rsatkichlarini hisoblab chiqishda bar-
cha mavjud o lc h o v la r - natura, mehnat va pul o ‘lchovlaridan,
o ‘rganilayotgan hodisaning mazmuni va q o ‘yilgan vazifalariga qa-
rab foydalaniladi.
Buxgalteriya
hisobi
-
ichki
boshqarish
va
tashqi
iste’molchilarnmg maqsadlari uchun joriy va yakuniy axborotni ol
ish bilan korxonalar, tashkilotlar ham da muassasalam ing xo'jalik
faoliyati ustidan uzluksiz va o ‘zaro bog‘liq bo‘lgan kuzatish va
nazorat qilish tizimidan iborat.
Amerikalik olimlar B.Nidiz, H. Anderson, D. Kolduyellar5
"Buxgalteriya hisobi x o ‘jalik faoliyati va boshqaruv qarorlari qa-