Raqamli sxemalarini qo‘llanishning boshqa katta istiqbolga ega bo‘lgan sohasi -
bu signallarga ishlov berish (kuchaytirish, korreksiyalash, aniq chastotalarni topish, aks
sadoni yo‘q qilish, modulyasiya va filtrlash) sohasidir.
Signallarga raqamli ishlov berish raqamli ko‘rinishda ko‘rsatilgan signallarga
ishlov berish uchun arifmetik va mantiqiy raqamli sxemalarni ishlatishni ko‘zda tutadi.
Uzatish tizimi va kommutatsiyasining integratsiyasi (integrallashuvi). Uzatish
tizimlarida qo‘llaniladigan, guruh tashkil etish amallarini kommutatsiya tizimlarida
bajariladigan kommutatsiya amallari bilan osongina integratsiyalashi mumkin.
Bu ikki tizim integratsiyalashuvining asosiy afzalligi 1.1– rasmda ko‘rsatilgan.
Bu holda ATS da kanallarni ajratuvchi qurilmani mavjud bo‘lishi shart emas
hamda kommutatsiyaning birinchi kaskadlaridan istisno etadi. Agar vaqt bo‘yicha
ajratilgan raqamli aloqa liniyalari raqamli kommutatsiya tizimlari bilan uzatish traktining
ikkala chetidan integratsiyalansa, u holda birlashtirish va ajratish qurilmalari istisno
etiladi.
To‘la integratsiyalangan tarmoqda signallar manbalari
oldida nutq signallar
raqamli shaklga o‘zgartiriladi va uni etkazilishi kerak bo‘lgan punktgacha saqlab qoladi.
Undan tashqari, barcha stansiyalararo bog‘lovchi liniyalar bo‘yicha hamda barcha
kommutatsiya tizimlarining ichki stansiya ulash liniyalari bo‘yicha signallarni uzatish,
faqat vaqt bo‘yicha ajratilgan raqamli shaklda amalga oshiriladi.
Uzatish va kommutatsiya funksiyalarini integratsiyasi nafaqat uskuna hajmini
kamaytirmay sezilarli darajada bitta chetki qurilmadan ikkinchisiga
tovushni uzatish
sifatini oshirishga yo‘l beradi. Ko‘p kara “analog – raqamli” va “raqam – analogli”
o‘zgartirishlarni istisno etdi hamda xatolar koeffitsienti qiymati kichik bo‘lgan uzatish
liniyalaridan foydalanib, nutq uzatishning yuqori sifatini olish mumkin, bu sifat faqat
kodlash jarayoni bilan belgilanadi.
Xulosada butunlay integrallashgan raqamli aloqa tarmog‘iga o‘tilganda
qanday
foydalar olish mumkinligini ko‘rsatamiz:
— shaharlararo aloqada nutqni uzatish sifati mahalliy aloqada nutqni uzatish
sifatiga o‘xshash;
— barcha raqamli kanallarning to‘rt simliligi raqamli kanallarning dupleksli
to‘rtsimli ulanishini ta’minlaydi, undan tashqari aks sadoni yo‘q qiladi.
Signal/shovqin nisbatining kichik qiymatlarida ishlash imkoni. Raqamli tizimlarda
so‘zlashuvda, pauza vaqtida aniq kod kombinatsiyalarni uzatish ketadi. Unda pauza
vaqtida uzatilayotgan signal quvvat sathi, nutq axborotini uzatish holidagidek. Modomiki
signalni regeneratsiyalash amaliyotda uzatish muhitida paydo bo‘layotgan hamma
shovqinlarni
istisno qiladi, bo‘sh kanaldagi shovqinni uzatish liniyasi bilan emas,
kodlash jarayonini bilangina aniqlanadi. SHunday qilib, analog tizimiga o‘xshash, nutq
pauzasi shovqinning minimal darajasini aniqlaydi.
Signalning regeneratsiyalash. Raqamli tizimning asosiy afzalligi bo‘lib, liniya
traktida xatolikni paydo bo‘lish ehtimolligini juda kichik qilish mumkinligi hisoblanadi.
Bu uzatish liniyalarining oraliq nuqtalariga regeneratorlar kiritish yo‘li bilan amalga
oshiriladi. Regenaratorlar
buzilishlarni topadi, raqamli signallarni regeneratsiyalaydi.
Regeneratsiya yordamida signalga xalaqitlarning ta’sir natijasini lokallizatsiya qilish
mumkin.
Boshqa turdagi xizmat ko‘rsatishlarga moslashishi. Raqamli tizimlarda
uzatishning sifati xatoliklar koeffitsienti bilan xarakterlaydi. Traktda xatolar koeffitsienti
kichikligi kanallarni tashkil qilish oson. Agar foydalanuvchi xatolardan himoya usullarni
qo‘llayotgan bo‘lsa, kanalda paydo bo‘luvchi xatolarning ta’sirini amaliyotda to‘liq
istisno qilish mumkin. Bundan tashqari axborot uzatishda xabarning umumiy formati
qo‘llaniladi. SHuning uchun xech qanday qo‘shimcha talablarsiz,
hamma turdagi
signallarni (televizion, ma’lumotlarni uzatish va hokazo) uzatish mumkin.
Ishchi tavsiflarni nazorat qilish mumkinligi. Signal tuzilmasini raqamli tizimdagi
manba turidan mustaqilligi tufayli qo‘shimcha afzalliklar olish mumkin. Bu qabul
qiluvchi signal qiymati uzatilayotgan axborot tabiatini bilmay, baholash mumkinligidan
iborat. Raqamli tizim diskret darajali belgilangan impulslarni uzatadi. SHuning uchun
signalning parametrlari nazoratlanadi. Raqamli liniyalar bo‘yicha
uzatishning sifatini
aniqlashning etarli umumiy usuli mavjud - bu axborot oqimiga juftlikka tekshirish
qo‘shimcha bitlarni kiritish yoki signal shakliga kiritiladigan ortiqchalikning ba’zi bir
ulushlarini nazoratlashdir.
Maxfiylashtirish soddaligi. Raqamli shaklda tasvirlangan tovushli axborot engil
maxfiylashtiriladi va harbiylarning diqqatini o‘ziga tortadi.
