sotsiologiyasining mavzusi, jamiyatning asos shakllari va dinning tashqi
ko‘rinishlari bilan ijtimoiy jarayonlar, ularning tuzilish va qonunlaridan iborat ekan.
Boshqacha qilib aytganda bu ilm sohasi, tarix bo‘yicha xususiy va mushohadaga
suyanuvchi din va jamiyat tadqiqotlarini; dinning ijtimoiy hayotdagi ko‘rinishlarini
o‘rganadi.
Din sotsiologiyasi, bir tomondan jamiyat, bir tomondan diniy ilmlarga
tayanadi; bu ikki asos ustida yakdillikni keltirib chiqarishga harakat qiladi.
Din psixologiyasi.
Bu ilm sohasi, zamonaviy psixologiya bilan birgalikda
shakllangan va uning bir tarmog‘i holiga aylangan. Din psixologiyasi, avvalo
insonga oid bo‘lgan diniy hayotning turli jihatlarini psixologik jihatdan o‘rganadi.
Ya’ni din psixologiyasi dinning psixologik jihatini, shaxsning diniy tajribasini va bu
tajribaning turli ko‘rinishlarini bayon qilishga harakat qiladi. Natijada u dinning
inson ruhidagi asosiy xususiyatlari xatti-harakatlarga bo‘lgan ta’siri to‘g‘risida
atroflicha to‘xtaladi. Ruh-jasad aloqasi bilan atrof-madaniyat ta’sirlarining
barchasini ichida o‘rganuvchi diniy e’tiqod, shaxslarning ichki olamidagi turli
rivojlanishlarni ko‘rsatib beradi. Shu sababli din psixologiyasi diniy tajribadan
boshlagan holda inson turlarini atroflicha o‘rganib, xos tipologiyalarni kashf qiladi.
Kishining diniy his, tushuncha va yashash tarzi din psixologiyasining asosiy
mavzusidir. U shaxsda din tuyg‘usi va hissining qanday qilib kelib chiqqanligi va
shakllanishini, ihtido (hidoyat topish) yoki inkor hodisalarini, dindan kelib chiqqan
ruhiy keskinlik va shubhalarni tadqiq qiladi.
Din psixologiyasi umumiy psixologiyaning barcha metodlaridan foydalangan
holda o‘ziga taalluqli bo‘lgan mavzularni muhokama qiladi. Bu ilm turi,
dindorlikning shaxs ruhiyatidagi siljish va ta’sir jarayonining tadqiq qilinishida
umumpsixologiyadagi tamal asoslar, berilgan ma’lumotlarga (raqamlar)ga qarab
anketalar, testlar va kuzatuvlardan foydalanadi.
