4
Bolani mehnatga psixologik tayyorlash – va unda mehnatga nisbatan uning
yoshiga mos keluvchi ongli va ijobiy musbatlarni tarkib toptirish, unda amaliy
malaka va ko‘nikmalarni egallashga qiziqishni shakllantirishdan iboratdir.
O‘qituvchining vazifasi o‘quvchilarga yoshligidan
boshlab mehnatning yaxshi
tomonlarini singdirish. Bolalarning mehnatga qobiliyati har bir kishi jamiyatining
hayoti va faoliyati uning farovonligi uchun zarur bo‘lgan vositalarni ishlab
chiqarishda qatnashishi zarurligini anglashlari juda muhimdir.
Mehnatga psixologik tayyorlash turli psixologik
jarayonlarni rivojlantirish
va takomillashtirishni nazarda tutadi. Bular sezib anglash, psixomotor, emotsional
–idrok, diqqat, xotira, tafakkur –
mehnatning psixologik komponentlaridir.
Mehnatga o‘rgatishda bolaning imkoniyatlarini nazarda tutib, xissiy bilish
jarayonini takomillashtirish zarur. Bundan tashqari bolaning xotirasini o‘stirish
hamda alohida ahamiyatga ega. Mehnat bo‘yicha o‘quv
materiallarni eslab qolish
boshqa predmetlarga nisbatan o‘ziga xos xususiyatga ega. Barcha yangi asboblar
materiallar, operatsiyalarning nomi boshlang‘ich sinf o‘quvchilari so‘z-nomini
predmetini ko‘rib idrok etish bilan fikran biriktirib, tinglab fahmlaydilar, tushunib
oladilar.
O‘qituvchi mehnat darsida faqat tushuntiribgina qolmay, balki asosan
materiallar va buyumlar namunasini, asboblarni materialga ishlov berish usullarini,
operatsiyalarning izchilligini ko‘rsatadi.
Shuning
uchun
mehnat ta’limida
eshitish, ko‘rish xotirasi va
harakatlantiruvchi xotira ham muhim rol o‘ynaydi. O‘quvchilarda mehnat darsidan
–mehnat darsigacha yangidan yangi bilim va ko‘nikmalar mujassamlashib boradi,
ularni esa anglash hamda xotiralab qolish kerak.
Mehnat ta’limining to‘g‘ri borishida emotsional jarayonlar ham
xarakterlidir. Bolalarni qiyinchiliklarni yengishga qo‘yilgan
maqsadga erishish
yo‘lida matonat va qat’iyat bilan kirishishga o‘rganish lozim.
Boshlang‘ich politexnik bilim bilan qurollantirish.
Boshlang’ich sinflarda keng ma’nodagi ilmiy asoslar haqida emas, balki
politexnik ta’limning elementlari haqida gap boradi. Bu o‘quvchilarda fan-texnika
yutuqlariga nisbatan qiziqish uyg‘onishga yordam beradi.
Mehnat bo‘yicha beriladigan politexnik bilim o‘quvchilarga
nima uchun
materialga unday yoki bunday ishlov berish mumkinligini, nima uchun o’simlik
son yoki yaxshi ishlov berilmagan yerda yomon o‘sishini, nima uchun inson o‘zi
va kiyim-boshini toza tutish kerakligi kabilarni anglashlariga imkoniyat yaratadi.
Politexnik tayyorgarlikka ega bo‘lish qo‘yilgan mehnat vazifalarni
bajarishda asboblardan to‘g‘ri va ratsionalroq foydalanishda yordam beradi.
Shuningdek, bu tayyorgarlik kerakli ishlab chiqarish
operatsiyalarini qanday va
qaysi izchillikda amalga oshirish, qanday asboblarni qo‘llash va undan sabablarni
anglashga ko‘maklashadi.
O‘quvchilarga berilayotgan politexnik bilim, amaliy ko‘nikma va
malakalarga o‘rgatishni ma’lum darajada nazariy
amalga oshirishga imkon
beruvchi zaminlardan biri bo‘lib hisoblanadi.
