|
Muzey (lot. museum- muzalar ibodathonasi)-
|
| bet | 84/133 | | Sana | 10.01.2024 | | Hajmi | 0,66 Mb. | | #134002 |
Bog'liq Ўзбек тили ва адабиети таълимида ахборот технологиялари Word variantiMuzey (lot. museum- muzalar ibodathonasi)- san’at asarlan, luiixiy, ilmiy, kundalik, sanoat, qishloq xo'jalik ash’yolari, buyuk vlinxslarning hayoti va ijodi haqida hikoya qiluvchi materiallar lo'plovchi, saqlovchi va omma e’tiboriga havola etuvchi inaskandir. lining maqsadi aniq bir sistema orqali eksponatlami saqlash, o'i punish va keng ommaga ushbu bilimlami targ'ib etishdan iborat. Muzeylar haqidagi ma’lumotlaming ilk debochasi XV-XVI asrlarga taulluqlidir.
Virtual muzey dastlab XX asming 90-yillarida Parijlik talaba Nikol I’usho tomonidan yaratilgan. Keyinchalik, AQSH, Yaponiya, I tansiya va R.ossiyaning bir necha muzeylarining veb-saytlari va virtual variantlari yaratila boshlandi. Dastlabki virtual muzeylar Niiyyohlikni rivojlatirish maqsadida ishlab chiqilgan bo‘lsa, bugungi kunga kclib, katta tarixiy-madaniy boyliklarni kelajak avlodga o‘z Imlicha yetkazishni ham targ'ib qilmoqda Virtual muzey yaratish ho'yicha dunyoda birinchi о rinda Kanada davlati turadi. Bugungi kunga kelib Kanadada 2500 ta muzeylaming virtual variantlari ishlab i hiqilgan.
O'zbckistonda Prezident (armoniga ko'ra respubiikamizning turli viloyallarida faoliyat yuritayotgan 12 ta muzeyning virtual variantlari yiualilishi ko'rsatib o'tiigan. Jumladan, bu muzeylarga Toshkentdagi lemuriylar tarixi” muzeyi, Buxorodagi “Samomylar”, Xivadagi "Ichon qal’a” muzeylari shu qatordan o'rin olgan. 2017 yilning 15- iiiuy kuni “Xalqaro muzeylar kuni” munosabati bilan “Temuriylar Inrixi” muzeyining virtual loyihasi namoyishi va taqdimoti bo'lib nidi.
Elektron kutubxona deganda nimani tushunamiz? Luing liirkibiy qismlari nimalardan iborat? Xalqaro tarmoqdagi minglab kitobkirni o'z ichiga oladigan saytlar elektron kutubxonami yoki kutubxona saytlari hammi? Raqamli koileksiyalarni yaratish uchun qanday bilim va malakalar kerak bo’ladi? Ushbu ma'ruzada shu kubi savollarga javob topishga harakat qilamiz.
Elektron kutubxona - Intemetning ajoyib imkoniyatlaridan biridir. Bu kutubxonaning elektron shaklidir. Kutubxona deganda, odatda, ko'plab kitoblar terib qo'yilgan , uzun, kana javonlar joylashgan xonalar ko'z oldimizga keladi. Elektron kutubxonada javonlar vazifasini jildlar, kitoblar vazifasini esa Internet saxifalari bajaradi. Bu kutubxona ma’lumotlari elektron ko'rinishda bo'ladi va ular kompyuterda joylashadi. Bu kutubxonadan foydalanish juda qulay. U orqali Siz dunyoning ixtiyoriy nuqtasidagi elektron kutubxona ma’lumotlandan foydalana olishingiz mumkin. Yana bir qulay tomoni zarur ma’lumot nusxasini ko'chirib olishingiz mumkin. Elektron kutubxonadan foydalanishingiz uchun kompyuter, modem va Internet tarmog'i bo'iishi yetarli. Faraz qilaylik, birot bir ma’lumot bilan tanishish uchun elektron kutubxonadan foydalanmoqchisiz. Kompyuter va Internet yordamida ma’lumotni bir necha daqiqada topish mumkin. Ma’lumot dunyoning ixtiyoriy nuqtasidan bir zumda siznjpg kompyuteringiz ekranida tasvirlanadi. Buning uchun Siz kompyuteringiz tugmachasini bosishingiz va elektron kutubxonaga kirishingiz yetarlidir. Bir necha daqiqada ma’lumot ko'z oldingizda namoyon bo'ladi. Bu mujizani cslatadi Bu mujiza virtuallik deb ataladi. Unga faqat kompyuter va maxsus tarmoq orqali erishish mumkin. Bir necha yil awal bir maqolani topish uchun oylab vaqt sarflash zarur edi. Bugun csa bu maqsadni amalga oshirish uchun boshqa shaharga borish va vaqt sarflash zarurati yo'qoldi. Elektron kutubxonalar yordamga keldi. Elektron kutubxonalami turlicha nomlashadi: Elektron kutubxona, Virtual kutubxona, e-kutubxona, e-Iibrary, digital library. Keyingi vaqtlarda virtual dunyo, virtual olam, virtual do'st kabi so'zlar paydo bo’ldi. Virtual so'zining ma’nosi bu tasavvur qilishdir. Virtual kutubxona bu odatdagi kutubxonaning abstrakt ko'rinishidir. Bu kutubxonaning kitoblari, jumallari va ro'znomalari kitob javonlarida emas, balki kompyuter xotirasida joylashgan bo'ladi. Bu kompyuterda yoki kompyuter maxsus qurilmalarida raqamli formatda saqlanadigan ma’lumotlar to'plamidir. Bu: bosma audio, video va multimedia ma’lumotlaridir. Ma’lumotlar xajmiga qarab, serverlar bitta yoki tarmoq bilan bog'langan bir necha kompyuterlardan iborat bo'ladi (i'arb mamlakatlarida masalan, AQShda, kutubxonalami uvlniniillashtirish 60-yillardan boshlangan, kitoblami kompyuterga kiiitish orqali elektron kolleksiyalarni yaratish 1971-yildanoq bajarib ki-lininuqda. Bizning mamlakatimizda Internet tarmog'ining 1990- yillaining oxiri - 2000-yillaming boshidan ommalashishi bugungi kiinga kelib bizga elektron kutubxonalami yaratib, mamlakatimiz aliolisi va dunyo ahli bilan alishish imkonmi bermoqda. Alisher Nnvoiy noniidagi Davlat Kutubxonasining kabi markaziy Inslikilotlarnirig loyihalari, Internet tarmog'ida tashabbuskor viiliindoshlarimiz tomonidan yaratilgan va yaratilayotgan kollcksiyalar bunga misol. Bu loyihalaming bajarilish darajasi luilicha bo'lib, bu albatta malakali mutaxassislaming bu jarayonlarda ziiitionaviy bilimlami qo'llagan holda ishtirok etganlari yoki I'lmaganlariga bog'liq. Xalqaro standartlar va muvaffaqiyatli amnliyotlar (best practice) dan xabardorlik va ko'p hollardagi vn/.iyatni tubdan yaxshilashi muqarrar. Shu maqsad yo'lida elektron kulubxonalar konsepsiyasi, lining tamoyillari va xorijda to'plangan lajribalar xususida so‘z yuritamiz AQSh universitetlaridan biridagi "Elektron kulubxonalar" kursi talabalari ilmiy adabiyotdan ushbu iiliunaning 65ta ta’rifmi to'plab, umumiy xususiyatlami ajratib olishdi. Unga ko‘ra elektron kutubxona: ma’lum jamoalar yoki liinioalar majmuiga xizmat qiladi.
|
| |
