40
muhitning ifloslanishi,
hayvon hamda baliqlarni ovlash, o‘rmonlarni kesish,
yerga ishlov berish, foydali qazilmalarni qazib olish va b.) kiradi.
Birga yashayotgan organizmlar hayotida bitta ekologik omil turlicha
ahamiyatga ega bo‘lishi mumkin. Masalan, ochiq yerlarda yashaydigan
yirik hayvonlar uchun kuchli shamol salbiy ta’sir ko‘rsatsa, uyalariga va qor
ostiga yashirinadigan mayda hayvonlarga bu omil katta ta’sir ko‘rsatmaydi.
Tuproqning mineral tuzlar tarkibi o‘simliklar uchun muhim omil hisoblansa-
da, Yer yuzida yashaydigan hayvonlar uchun bu omil ahamiyatga ega emas.
Muhitning ba’zi ko‘rsatkichlari, turlarning
evolutsiyasida uzoq davr
mobaynida nisbatan doimiy holatda o‘zgarmasdan qoladi. Masalan, Yerning
tortish kuchi, quyosh doimiyligi, okean suvlarining tuz tarkibi, atmosferaning
xususiyatlari kabi omillar nisbatan o‘zgarmasdir.
Ko‘pchilik ekologik omillar – harorat, namlik, shamol, yog‘ingarchilik
miqdori, oziq miqdori, yirtqichlar va parazitlar soni kabilar o‘zgaruvchan
omillar hisoblanadi. Bu omillarning o‘zgaruvchanlik darajasi muhitning
xususiyatlari bilan bog‘liq. Masalan, quruqlikda tez-tez o‘zgarib
turadigan
havo harorati okean qa’rida va g‘orlarning tubida deyarli o‘zgarmaydi.
Yirtqich sutemizuvchilar tanasida parazitlik qiladigan organizmlar uchun
oziq zaxirasi yetarli bo‘lsa, erkin yashovchi yirtqichlar uchun oziq zaxirasi
o‘ljasining soniga bog‘liq bo‘ladi.
